De wijkverpleegkundige wordt weer een belangrijke professional. ‘Zoals ze ooit was: een zelfstandige beroepskracht in het gezin, maar dan in een modern jasje,’ zegt Helma Zijlstra. Het grote verschil: vroeger nam de wijkverpleegkundige de zorg van de cliënt over. Nu moet ze samen met andere professionals in het sociale wijkteam het zelfmanagement van de cliënt ondersteunen.
Het extra geld is er, experimenten en projecten zijn succesvol afgesloten en het wetsvoorstel ‘Nieuwe aanspraak wijkverpleging’ ligt bij de Tweede Kamer. De wijkverpleegkundige krijgt de ruimte om zelf met de cliënt aan de slag te gaan en de zorg te indiceren. Het wordt vallen en opstaan. Helma Zijlstra, directeur van beroepsvereniging V&VN neemt deel aan de discussie over wijkverpleegkundige zorg in Zorg+Welzijn magazine artikel: ‘Wijkverpleegkundige in spagaat’. Lees hier meer >>
Indicatie
Vanaf 2015 gaat de wijkverpleegkundige zelf de zorg indiceren. Het ministerie van VWS heeft V&VN opdracht gegeven een indicatie-instrument te ontwikkelen als hulpmiddel voor wijkverpleegkundigen bij het vaststellen van de zorg en de zorgtoewijzing. De projectgroep is vorige maand begonnen en zal per 1 juni 2014 het resultaat opleveren aan staatssecretaris Van Rijn.
Sociale taken
Taken in het sociale domein maken geen onderdeel uit van het indicatie-instrument, verzekert de directeur van Verpleegkundigen en Verzorgenden Nederland. ‘De wijkverpleegkundige heeft een signaleringstaak, bijvoorbeeld bij schulden, eenzaamheid of vervoersproblemen. Zij gaat dit soort problemen niet zelf oplossen, maar zoekt contact in het sociale wijknetwerk. De wijkverpleegkundige moet zich wel bij de leest houden. We moeten er voor waken dat ze een klein indicatieorgaantje in de wijk wordt. Dan gaat de wijkverpleegkundige te ver weg van haar centrale taak: de zorg.’
Zelfmanagement
Wat is nodig voor de wijkverpleegkundige nieuwe stijl? ‘Scholing en een duidelijk beroepsprofiel,’ vindt Helma Zijlstra. Ondersteuning van de cliënt vraagt volgens haar een andere ‘attitude’, bij zorgverlener en bij de cliënt: ‘Wijkverpleegkundigen moeten om kunnen gaan met het zelfmanagement van cliënten. Verder moeten ze verschillende rollen kunnen vervullen. Niet alleen die van zorgverlener, ze krijgen ook de coördinerende taken om de gehele zorg van een cliënt goed te laten verlopen.’ Of alle wijkverpleegkundigen blij zijn met die nieuwe taken? ‘Die wij spreken wel. We moeten ze op hun kracht aanspreken: hun kijk op de totale situatie van de cliënt.’
Lees ook het artikel van wijkverpleegkundige Aster de Lange, die vertelt over de nieuwe zorg in de wijk.
Grijs gebied
Projecten als “de Zichtbare schakel” hebben de wijkverpleegkundige al gepositioneerd als centrale hulpverlener in de wijk. Zijn de taken zo helder? ‘Er is altijd een grijs gebied,’ zegt Zijlstra. ‘Het is niet de bedoeling dat wijkverpleegkundigen alles zelf gaan doen. Voor de uitvoering van zorgtaken werkten ze samen met verpleegkundigen en verzorgenden. De wijkverpleegkundige werkt ook op de grens van zorg en welzijn. De grote uitdaging wordt hoe dat in de wijk te organiseren en financieren.’ Volgens Zijlstra is dat een kwestie van afspraken maken in de regio tussen gemeenten, verzekeraars en zorgaanbieders. ‘Ik schat in dat het wel twee tot drie jaar gaat duren voor we met elkaar een goed werkend systeem kunnen neerzetten. Ik denk niet dat de invoering moet worden uitgesteld.’
Incidenten
Er zitten wel adders onder het gras van de ‘nieuwe zorg in de wijkteams’ volgens Helma Zijlstra. De overgang van de zorg uit de AWBZ naar verzekeraars en gemeenten zal niet overal gladjes verlopen. ‘Er zullen zich ongetwijfeld incidenten voordoen met cliënten die te weinig of niet de juiste zorg krijgen,’ verwacht Zijlstra. ‘Het is te hopen dat daardoor niet weer meer regels komen, die de ruimte van de professional beperken. In de werkpraktijk moet je ontdekken waar de problemen zitten en daar gezamenlijk aan de oplossingen werken.’
Ja, ik ben ook benieuwd hoe dat zal gaan met al die andere buurtdingen: sociale teams, regieteams, SamenDOENteams, ouder-kindteams, wijkverpleegkundigen, huisartsen met hun praktijkondersteuners, whatever the name.
En dan zijn er ook nog innovatieve zorgvernieuwers die al enige jaren zelf met multidisciplinaire teams in de buurten van meerdere gemeenten werken en die dus dat wiel allang hebben uitgevonden en uitgeprobeerd (en het werkt, dus dat is het goede nieuws)
Concurreren met gemeentelijke teams? Lijkt me niet fijn, niet voor de burger, niet voor gemeenten en niet voor de zorgaanbieders en ook niet voor het prachtige idee van de wijkzuster als spil (net zoals vroeger het MOB er was: Medisch Opvoedkundig Bureau’s, waar mijn moeder (90) als maatschappelijk werker heeft gewerkt; dus toen ik vertelde dat ik bij de Opvoedpoli ging werken was haar eerste reactie: oh, dat is niet nieuw, want bij het MOB werkten wij al zo).
Verspilling en veel dubbelingen en overleg in al die buurten?!
En wat te denken over de ‘onafhankelijke’ clientondersteuner die nu net in de Tweede Kamer bij amendement in de WMO is ingevoerd? (succesvolle lobby Stichting MEE?). Wordt dat dan weer een ander wijk-aanspreekpunt of een toevlucht voor zorgvragers die door al die nieuwe buurtbomen het bos wederom niet meer zien?
Het kan best zomaar gaan dat inwoners in hun buurt geconfronteerd worden met een nieuwe jungle aan goedbedoelende coordinatoren en teams.
Nieuwsgierig hoe e.e.a. gaat verlopen als er in een wijk wijkverpleegkundigen werken vanuit vier verschillende zorgaanbieders.
Uuuuum even niet vergeten dat we vroeger toch echt veel meer
over ons heen lieten gaan dan tegenwoordig!
We zijn een heel stuk mondiger geworden en dat zal blijken!
Veel geesteskracht toegewenst voor de ‘kundigen’.
Pardon, wat zegt u daar? Bent u mantelzorger? Oei, oppassen.
Mooi bericht, maar wat een suggestieve kop! Niet alleen nieuwe wijkzorg brengt incidenten mee, dat deed de oude ook, net als alle zorg, net als alles trouwens. Jammer dat dit blad meedoet met stemmingmakerij tegen zorgvernieuwing…
‘Het grote verschil: vroeger nam de wijkverpleegkundige de zorg van de cliënt over’, staat er in dit artikel. Ik was vroeger wijkverpleegkundige, maar ik, noch mijn collega’s namen de zorg over. Het heette toen ‘verplegen met je handen op je rug’, ofwel de cliënt laten doen wat hij zelf kan, stimuleren van de zelfzorg en de familie/het systeem ondersteunen. Ook werkten we vroeger al multidisciplinair, ikzelf bijvoorbeeld vanuit een gezondheidscentrum.
Overigens ben ik heel blij de de wijkverpleegkundige in de ware zin van het woord weer terug komt: als iemand die de zorg coördineert, spin in het web is en zorgt voor continuïteit. Een betrouwbare, kundige en vertrouwde professional.
De schakel tussen welzijn, zorg en wonen: een mooie taak voor Toegepast Gerontologen om de wijkverpleegkundige hierbij te ondersteunen.