Marit Klemp Stephansen is maatschappelijk werker en Arild Heskje is manager bij de kinderbescherming in Stavanger, Noorwegen. ‘In de gemeente waar wij werken is dat letterlijk en figuurlijk zo: één deur waar iedereen door naar binnen moet. Mensen weten dus ook precies waar ze moeten zijn, voor welke hulp dan ook. Tussen de hulpverleners zelf zijn er korte lijnen en dus een efficiënte manier van werken. In Nederland zijn er ontzettend veel deuren. Hoe weet een cliënt waar hij de juiste hulp moet vragen?’, zegt Heskje.

Hoogopgeleid

‘We werken generalistisch als het om preventie gaat. Als maatschappelijk werker kom je dan op alle plekken waar kinderen en jongeren te vinden zijn. Ook als caseworker (hulpverlener) werk je met alle soorten problematiek en alle soorten leeftijden. We moeten dus op de hoogte zijn van alles wat ook maar enigszins raakt aan jeugdzorg. Om die generalistische blik in huis te halen, wil men alleen hoog opgeleide mensen hebben in dit werk.’

Staatssecretaris Martin van Rijn, minister Ronald Plasterk, staatssecretaris Fred Teeven, Kinderombudsman Marc Dullaert en de voorzitter van de VNG directieraad Jantine Kriens zijn twee dagen op bezoek in Denemarken. Ze laten zich voorlichten over de Deense hervorming van het jeugdzorgstelsel. Lees hier meer >>

Caseworker

‘In het gezin zelf werkt de caseworker als een spin in het web. Hij doet onderzoek, hij adviseert bepaalde hulp en roept de juiste mensen erbij. Ook al komt er een specialist bij, zoals iemand van de verslavingszorg, dan nog blijft de caseworker het aanspreekpunt tot het eind van het traject. Dat werkt het best voor de gezinnen zelf, het geeft vertrouwen en zo bouw je een band op.’

Sturing

‘Wat ons in Nederland opvalt, is dat professionals niet weten waar ze aan toe zijn. In Noorwegen is het heel duidelijk waar je als hulpverlener staat, welke kant het opgaat en wat er dus van je verwacht wordt. Hier lijkt men een beetje in de war. Hulpverleners hebben juist sturing nodig, een richting, een doel.’

Bureaucratie

‘We hebben misschien wel dezelfde manier van denken, maar het systeem erboven is anders dan bij ons. In Nederland lijkt meer bureaucratie te zijn, verantwoordelijkheden worden doorgeschoven. Zo is de kans groter dat een kind in de problemen ertussendoor glipt. Een jaar geleden waren we ook hier, hoorden we dat ook en nu eigenlijk nog steeds.’

Gemeenschap

‘Wat wij kunnen leren van de Nederlandse jeugdzorg? De community-benadering spreekt ons erg aan. Het gaat niet alleen om het gezin, maar om de hele gemeenschap eromheen. In Noorwegen werken we veel individualistischer, ieder voor zich. Zelfs op school leerden we al dat Nederland bekendstaat om zijn calvinistische houding; dat zien we nu ook terug in de zorg voor gezinnen.’

Berith Josefsson is expert jeugdzorg en kindermishandeling  in Zweden. Zij ziet in Nederland twee gescheiden systemen als het gaat over vrijwillige en gedwongen hulpverlening.  Niet efficiënt, vindt ze. Lees hier meer over de Zweedse aanpak >>

Overzichtelijk

‘Andersom kunnen jullie in Nederland leren hoe je de jeugdzorg goed organiseert met heldere lijnen, een korte afstand tussen management en werkvloer. En vooral: koop geen diensten in van buitenaf, maar houd alles in eigen huis. Dat houdt het overzichtelijk.’

Interventie

‘Ook lijkt het ons goed om meer te focussen op vroeg-interventie. Wacht niet tot het moment dat een probleem opduikt, maar probeer het juist te voorkomen. Verleg het perspectief naar de jongste kinderen, of zelfs naar de periode voor de geboorte.’

Specialist

‘Overigens vinden wij het opvallend hoe snel hier labels geplakt worden op je werk. Generalist, specialist, met die termen zijn wij niet bezig. Begin gewoon, en zie een paar jaar later hoe het uitpakt, zonder je steeds te moeten houden aan dat ene begrip. Interessant om te zien hoe het over een paar jaar is, we komen graag terug.’

Het Nederlands Jeugdinstituut heeft in 2013 onderzoek gedaan in Noorwegen, Zweden, Finland en Denemarken naar de rol, positie en taken van de sociaal werker in die landen. Arild Heskje en Marit Klemp Stephansen kwamen op uitnodiging van het NJi naar Nederland.