Lees het hele artikel in maandblad AS (Activiteitensector) februari 2013 >>
‘Bij veel ouderen zie je dat zij in de bloei van hun leven zingeving hebben gehaald uit hun werk of gezin’, zegt Clara Klaverwijden, humanistisch raadsvrouw bij verschillende locaties van Osira in Amsterdam. ‘Als ze met pensioen zijn en de kinderen zijn de deur uit, dan rijst de vraag naar wat voor zin het leven nu nog heeft. Ouderen zitten vaak met de vraag hoe ze op een zinvolle manier het laatste deel van hun leven kunnen invullen.’
Herkennen
Klaverwijden geeft onder meer onderwijs aan zorgmedewerkers, bijvoorbeeld in het omgaan met levensvragen. Het vergt volgens haar enige vaardigheid om levensvragen te herkennen en er op zinvolle wijze op in te gaan. Vragen op het gebied van zingeving worden zelden letterlijk gesteld. Omgekeerd geldt hetzelfde. Levensvragen kun je moeilijk letterlijk stellen. Als je wilt weten wat iemand levensvreugde geeft, kun je vragen wat iemand gelukkig maakt. Maar dikwijls is deze vraag veel te groot voor mensen en daarom moeilijk te beantwoorden.
Geluk
De raadsvrouw adviseert klein te beginnen en te vragen: ‘Waar heeft u onlangs van genoten? Wat is het waar u op zo’n moment zo van geniet? Wat doet dat met u?’ Of: ‘Wat betekent dit voor u?’ ‘Een onderwerp als geluk of genieten pak je als het ware uit tot je bij de essentie komt van wat dit voor iemand betekent’, aldus Klaverwijden.
Houding
Een open houding is heel belangrijk volgens Klaverwijden. Voor levensvragen zijn geen pasklare antwoorden of oplossingen te vinden. Iedereen moet een eigen antwoord zoeken. Veel mensen hebben de neiging om bij verdriet te zeggen: ‘Zo erg is het toch niet?’ Of: ‘Kijk, u lacht alweer.’ Goed bedoeld, meent de raadsvrouw, maar daarmee wordt waar iemand mee zit weggevaagd. Dat kan het leed vergroten en een gevoel van eenzaamheid geven. ‘Je kunt verdriet dikwijls niet wegnemen, maar je kunt er wel aandacht voor hebben.’
Ondersteuning
Het kan voorkomen dat je als zorgmedewerker denkt: ‘Dit is zo groot, ik weet niet wat ik hiermee moet.’ Dan is het raadzaam om de ondersteuning van een geestelijk verzorger in te roepen, adviseert Klaverwijden.
Lees meer over levensvragen in de zorg in het artikel van Marjolein Wolf in maandblad Activiteitensector februari 2013.
