Zorg- en welzijnsmedewerkers zijn mentaal minder fit dan ooit. Zij geven hun mentale fitheid een 6,8, terwijl deze in coronajaar 2021 nog een 7,1 was. Tegelijkertijd is hun werkdruk vergeleken met vorig jaar op z’n hoogst (7,0) en verwachten zij dat deze komend kwartaal flink toeneemt (7,7). Dit laat mentaal en fysiek zijn sporen na bij medewerkers. Ook gaat de werkdruk ten koste van het werkplezier (6,6) en van hun balans (6,3). Dit constateert PGGM&CO op basis van haar onderzoek uitgevoerd in samenwerking met Stichting IZZ onder 1200 zorg- en welzijnsmedewerkers.
Vakantieperiode
Ondanks de nog maar net genoten vakantieperiode, voelt de helft van de zorg- en welzijnsmedewerkers zich mentaal niet fitter. Zelfs tijdens de vakantie maakte ongeveer de helft zich zorgen over de werkdruk en zag er tegenop weer aan het werk te gaan. Een kwart vond de terugkeer naar het werk vooral door de werkdruk tegenvallen en meer dan de helft is alweer toe aan vakantie. Ook onder medewerkers die tijdens de vakantie doorwerkten en dit vonden tegenvallen, is werkdruk de spelbreker. In het onderzoek komt naar voren dat sociaal werkers in vergelijking met de andere subsectoren binnen zorg en welzijn de meeste behoefte hebben aan vakantie.
Vaak hoofdpijn
De werkdruk en -stress leidt ook tot opvallend veel hoofdpijnklachten (55%). Een derde van de zorg- en welzijnsmedewerkers heeft een paar keer per maand last van hoofdpijn en 1 op de 5 vaak tot altijd. Andere veelgenoemde oorzaken van hoofdpijnklachten zijn vermoeidheid (57%), hormonale veranderingen (42%), te weinig water drinken (36%) en slaapproblemen (33%). Hoe vaker medewerkers hoofdpijn hebben, hoe minder fit zij zijn, hoe slechter de balans en hoe lager het werkplezier. Bij maar liefst 94% heeft hoofdpijn invloed op hun werkvermogen.
Extra aandacht
Henriëtte Davelaar, directeur van PGGM&CO: ‘De fitheid en balans van zorg- en welzijnsmedewerkers staan op de helling. Vakantie helpt een deel van de zorgmedewerkers om op te laden. Maar zowel bij terugkerende vakantiegangers als bij de doorwerkers valt het werken na de vakantieperiode tegen door de toegenomen werkdruk. Gezien de impact van de huidige werkdruk en de verwachte stijging komend kwartaal, is de urgentie om werkdruk aan te pakken alleen maar hoger.’
Anouk ten Arve, Programmamanager gezond werken bij Stichting IZZ: ‘De urgentie komt ook naar voren uit recent onderzoek naar het zorggebruik van zorgmedewerkers. We weten dat op dit moment 1 op de 6 zorgmedewerkers emotioneel is uitgeput. 8 procent hiervan heeft hiervoor extra psychische zorg nodig. De vraag naar psychische zorg is vergeleken met 2020 met 29% gestegen en zal zonder aanpak van de werkdruk niet dalen.’
Ga in gesprek
Volgens Davelaar is het door de toegenomen werkdruk extra belangrijk dat zorg- en welzijnsorganisaties aandacht hebben voor het welzijn van hun medewerkers. ‘Breng in kaart hoe het is gesteld met de fysieke en mentale fitheid van medewerkers, bijvoorbeeld met onze Vitaliteitsmonitor. Wees alert op signalen als hoofdpijn, vermoeidheid, prikkelbaarheid en concentratieproblemen. En ga in gesprek met medewerkers in het team over wat op werkgebied leidt tot minder werkdruk en -stress en daarmee tot minder klachten, zoals uitputting en hoofdpijn. Denk aan een betere werk-privébalans door zelfroostering, ondersteuning van een (team)coach, meer ontspanningsmomenten op een werkdag, investeren in de veilige teamsfeer’, aldus Davelaar.
Trek aan de bel
Daarnaast is het volgens Davelaar en Ten Arve belangrijk dat medewerkers zelf ook aan de bel trekken bij hun werkgever door bij te hoge werkdruk en mentale of fysieke klachten om hulp te vragen. Veel medewerkers doen dit niet omdat ze zich onveilig voelen, denken dat het niet helpt, of durven het niet. Hierdoor weten werkgevers vaak niet dat dit speelt of pas als het te laat is en medewerkers ziek thuis zijn. Door hier toch tijdig met elkaar over te praten, kunnen zij samen kijken naar wat er nodig is om het welzijn te verbeteren.
Lees ook:
‘Veel sociaal werkers lopen op hun tandvlees en kwaliteit hulp lijdt eronder’
Je veilig voelen en in verbinding staan met je team. Dat zijn volgens Nikki Hogeboom, die vastgelopen teams in het sociaal werk weer aan de praat krijgt, cruciale voorwaarden om succesvol samen te werken. ‘De samenwerking in je team is het fundament onder goede hulpverlening.’
‘Spreek je uit over irritaties op de werkvloer en onderschat overbelasting niet’
Zorgprofessionals krijgen op steeds jongere leeftijd chronische klachten, met verzuim en overbelasting van hun collega’s tot gevolg. Die negatieve spiraal doorbreken lukt pas als zorgverleners zich uitspreken over irritaties op de werkvloer, zegt Anouk ten Arve, programmamanager bij IZZ.
