Door Martin Zuithof – Aan het onderzoek ‘Met pensioen als vrijwilliger? Onderzoek naar de inzet van oudere vrijwilligers’ deden ruim 150 zorgorganisaties en 33 ‘welzijn ouderen’-stichtingen mee. Bijna eenderde van de benaderde instellingen nam deel aan het onderzoek. ‘Daaruit blijkt wel dat het onderwerp leeft’, denkt Jolanda Elferink. Als projectleider Informele Zorg van MOVISIE voerde ze het onderzoek uit met Cecil Scholten van Vilans.
Actieve 75-plussers
De groep actieve ouderen speelt een steeds grotere rol binnen maatschappelijke organisaties. Blijkens onderzoek van het Centraal Bureau van de Statistiek (2008) onder 75-jarigen is nog 23 procent van deze ouderen actief in het vrijwilligerswerk. Daarnaast is 12 procent nog actief binnen andere vormen van informele zorg, zoals mantelzorg. Jolanda Elferink: ‘Het aantal actieve 75-plussers groeit. De maatschappelijke rol van deze groep wordt steeds belangrijker. Dat betekent ook dat de dienstverlenende rol van organisaties soms op gespannen voet staat met de behoefte van ouderen om te participeren.‘
Leeftijdsdiscriminatie
Het Deventer Ziekenhuis en Slotervaart Ziekenhuis kwamen enige tijd geleden in het nieuws, toen ze oudere vrijwilligers ontsloegen die niet meer goed zouden functioneren. Het ziekenhuis in Deventer stelde vervolgens een leeftijdsgrens in en wilde het aantal oudere vrijwilligers terugbrengen. Staatssecretaris Bussemaker sprak hierop van ‘leeftijdsdiscriminatie’.
Belemmeringen
Uit het onderzoek blijkt dat de inzet van oudere vrijwilligers niet tot problemen hoeft te leiden. Ruim een vijfde van de zorgorganisaties en een derde van de welzijnsstichtingen voor ouderen lopen daarbij niet tegen problemen aan. Maar een kwart van deze welzijnsstichtingen meldt dat driekwart van de ouderen fysieke beperkingen hebben die de uitvoering belemmeren. Ook veertien procent van de zorgorganisaties signaleert dat meer dan de helft van de ouderen zodanige beperkingen hebben dat ze hun werk niet meer aankunnen.
Draagvlak
Organisaties gaan heel verschillend met die beperkingen om, schetst Elferink. ‘Sommige kijken of deze vrijwilligers elders een plek kunnen bieden. Ze zoeken naar oplossingen, maar niet altijd even creatief. Een deel van de organisaties durft het gebrekkige functioneren van de ouderen ook niet ter sprake te brengen. De meesten hebben er geen duidelijk beleid voor. Daarbij is het draagvlak van het management belangrijk, maar dat draait vaak om het onderwerp heen.’
Verbeterteam
Instellingen moeten juist beleid maken rondom het vrijwilligerswerk met ouderen. ‘Vanuit het project ‘Zorg beter met vrijwilligers’ komt het advies dat een instelling een verbeterteam nodig heeft om de inzet van oudere vrijwilligers in alle lagen van de organisatie te omschrijven. Instrumenten voor de samenwerking tussen professionals en vrijwilligers moet nog ontwikkeld worden.’
Maatschappelijke participatie
Jolanda Elferink vindt niet dat instellingen een leeftijdsgrens moeten stellen. ‘Ze moeten natuurlijk wel het functioneren van de oudere vrijwilliger volgen’, zegt ze. ‘Voor de vrijwilligers is het van grote betekenis dat ze nog actief zijn. Mensen lopen boven hun 75e eerder risico in een isolement te komen, hun netwerk wordt kleiner, ze gaan vaak kleiner wonen en ze verliezen bijvoorbeeld hun partner. Hun maatschappelijke participatie neemt af, waardoor het vrijwilligerswerk vaak heel betekent.’
Goed afscheid
Volgens de projectleider moet nog beter onderzocht worden hoe oudere vrijwilligers kunnen worden ondersteund. ‘Instellingen kunnen de ouderen veel beter begeleiden door formele en informele gesprekken te voeren. Ook kunnen ze zo nodig een andere rol binnen de organisatie krijgen. Als het echt niet meer gaat, is het belangrijk goed afscheid te nemen. Daarna kunnen de oud-vrijwilligers ook nog bij de organisatie blijven betrokken door ze informatie te sturen en ze uit te nodigen bij evenementen als kerstetentjes.’
Het onderzoeksrapport ‘Met pensioen als vrijwilliger? Onderzoek naar de inzet van oudere vrijwilligers’ wordt gepresenteerd tijdens de Manifestatie ‘Zilveren Kracht: Inspiratie voor een actieve toekomst’ op 19 november in Nieuwegein.
Meer weten? Lees dan ook de gratis Zorg + Welzijn Nieuwsbrief. Daarvoor kunt u zich hier aanmelden.
Een oudere vriendin van mij vernam in een vrijwilligersvergadering van een leesbibliotheek in Den Haag dat “die en die te oud werden en niet meer mee zouden doen”. Een bedankje en dat was het na 25 jaar diverse dagdelen per week trouw te hebben meegedraaid. Ze was diepbeledigd maar de organisatie weet dit waarschijnlijk niet eens. Wat meneer zegt: respect, dat ontbreekt vaak.
als ik een auto koop moet ik niet willen vliegen.
Met een fiets ga ik niet op de snelweg.
Maak gebruik van de aanwezige vaardigheden.
niet mekkeren over het niet aanwezig zijn van gewenste vaardigheden.
uitgangspunt moet zijn “RESPECT”
ben dankbaar voor de talenten die wel vrijwillig beschikbaar zijn.
We laten veel capaciteit onbenut en waarderen te weinig vrijwillige inzet.