De pilot Weerbaar Opvoeden ging in 2016 in vijf gemeenten – Culemborg, Delft, Leiden, Maastricht en Roosendaal – van start.  Op diverse manieren zijn professionals met ouders met een migratie-achtergrond in gesprek gegaan. Over heikele thema’s als normen en waarden, over discriminatie.  ‘Wat blijkt? Ouders zitten vaak met allerlei dilemma’s en willen daar graag over in gesprek’, concludeert projectleider Kristel Logghe.

Vak apart

Uit het online magazine van JEP (Platform Jeugd preventie Extremisme en Polarisatie) blijkt dat met name het bereiken van ouders met een migratie-achtergrond vaak lastig is. Ook het ongemak en handelingsverlegenheid bij professionals is vaak groot. ‘CJG’s en jeugdteams hebben nog weinig te bieden aan ouders met een migratieachtergrond. De toerusting van pedagogische professionals is vaak ontoereikend en velen zien het als “een vak apart”. Het roept ook onzekerheid op: hoe in gesprek te gaan met ouders over deze thema’s, wat is dan de boodschap die je kunt geven? Daarbij komt dat het accent bij de huidige opvoedondersteuning sterk ligt op het hoe, op de techniek van het opvoeden, en niet op het “waartoe voeden wij op”’, stelt Trees Pels, emeritus professor Multiculturele Vraagstukken in het voorwoord.

Religie

Een van de belangrijkste lessen uit de pilot is volgens Logghe dat professionals het gesprek over religie niet uit de weg moeten gaan. ‘Hoe wordt mijn kind een goede moslim? Essentiële vragen die je niet uit de weg kan gaan. Dat betekent niet dat elke professional die opvoedingsondersteuning geeft een religieus expert moet zijn. Integendeel. Met een open houding kun je veel bereiken. Laat ouders met elkaar over dit soort dilemma’s in gesprek gaan. Dan gebeurt er heel veel.’

LOL-training

Als onderdeel van Weerbaar Opvoeden is ook een zogeheten LOL-training Weerbaar Opvoeden (Live Online Leren) ontwikkeld die professionals beter toerusten. ‘Aan de hand van casussen krijgen de professionals allerlei vaardigheden toegereikt. Het gaat vaak over de kunst van het vragen stellen. Zonder oordeel. Het is voor veel professionals een eyeopener als ze hiermee gaan oefenen.’

Moskee

In de vijf gemeenten zijn de afgelopen twee jaar honderden ouders – soms met hulp van de plaatselijke moskee of zelforganisaties – bereikt. In Culemborg staken sociaal werkers van welzijnsorganisatie ElkWelzijn veel tijd en energie in het bereiken van de ouders. Het resulteerde in meer dan dertig bijeenkomsten. Voor jonge moeders van de tweede generatie tot groepen vaders die met elkaar in gesprek gaan over het opvoeden tussen twee culturen. In Roosendaal organiseerden jeugdprofessionals naast gesprekken met ouders ook workshops Islam en Islamitische culturen voor Brabantse professionals.

Verdiepen

Naast samenwerking met de moskee of informele organisaties kan volgens projectleider Logghe de inzet van experts – islamtheologen, pedagogen – helpen om het vertrouwen te winnen en het gesprek ‘te verdiepen’.

Vergeten groep

Een van die experts is islamtheoloog Rafik Dahman. Hij ging zowel in Leiden als in Delft met conservatieve vaders in gesprek. Ze bleken met veel vragen te zitten. Over de samenleving, over hun geloof, over normen en waarden.  ‘De vaders zijn toch vaak een vergeten groep. De moeders worden door reguliere instellingen, door het onderwijs, meestal wel bereikt. Maar de vaders? Dat blijkt lastig.’

Wantrouwen

De gesprekken gingen over opvoeden, over het geloof, over een bijdrage leven aan de maatschappij. Het wantrouwen onder vaders richting overheid en reguliere instellingen is volgens Dahman vaak groot.  ‘Soms door vervelende ervaringen, soms door misverstanden. Maar ik wijs er altijd op dat meedoen ook een opgave is vanuit de islam.’ Net als een actieve vaderrol. Dahman geeft dan ook huiswerk mee. ‘Vraag eens aan je kind wat er in zijn schooltas zit? Het gaat allemaal om bewustwording. Wat geef je je kind mee? Hoe spreek je thuis over niet-moslims? Wat doet dat met je kind?’

Goede relatie

De theoloog hamert op het belang van een goede relatie tussen vader en kind. ‘Het gevaar is anders dat zoon of dochter zich gaat afzetten tegen vader of hem als een niksnut ziet. Of nog erger: hij geeft z’n vader gelijk en keert zich af van de samenleving. Met alle gevolgen van dien. Ik zie hier – juist in het bereiken van de vaders – een belangrijke rol voor religieuze experts weggelegd. Je moet je kunnen inleven in de religieuze belevingswereld van deze ouders, van deze vaders.’

Huiverig

Dahman weet dat gemeenten en professionals vaak huiverig zijn om een religieus expert in te schakelen of contact te leggen met een moskee. ‘Het ongemak rondom islam is nu eenmaal groot. Wie halen we binnen, maar dit bijt op geen enkele manier de scheiding tussen kerk en staat. We gaan geen theologie bedrijven, het gaat juist over samenleven.’