In 2000 promoveerde Bert Lendemeijer op een onderzoek naar de beslissingen van zorgverleners bij dwang en drang in de psychiatrie. ‘Daarbij bleek al dat zorgpersoneel vaak te laat reageert op complexe problemen en met de rug tegen de muur komt te staan. In gevallen als Brandon zijn zorgverleners in een traject terechtgekomen waarin ze de situatie niet meer onder controle hebben.’

Hoe vaak komt dit soort fixaties voor in de gehandicaptenzorg?
‘Ik heb geen precieze aantallen, maar in de EO-uitzending zei een regiomanager van ’s HeerenLoo dat in haar werkgebied er mogelijk tientallen gevallen voorkomen. Dan kun je dat snel extrapoleren naar honderden gevallen voor heel Nederland. Het is dus een groot probleem, omdat mensen in allerlei zorgsituaties met elkaar tot de conclusie komen dat ze niet anders kunnen dan mensen te fixeren en te isoleren.’

Waarom slagen gerenommeerde instellingen als ’s HeerenLoo er niet in agressieve cliënten beter te begeleiden? Juist ’s HeerenLoo heeft zich naar buiten toe tegen isoleren gekeerd.
‘De directie zal het niet plezierig vinden zoals dit nu in het nieuws komt. De verklaring moet je zoeken in factoren als te weinig en slecht geschoold personeel. Het personeel van zo’n instelling zal zich met de rug tegen de muur voelen staan. In projecten als Ban de band wordt ze juist geleerd dat fixeren en isoleren niet wenselijk en niet nodig is.’

‘’s HeerenLoo heeft het probleem te laat onderkend en het is nu zo uit de hand gelopen dat een verpleegkundige uit de school is geklapt. Uiteindelijk is de directie verantwoordelijk voor het op een verkeerde manier omgaan met de regels. De directie had moeten stellen dat dit in haar instelling echt niet kan. Situaties als met Brandon ontstaan vanuit gebrek aan kwaliteit in de zorg en te weinig nadenken.’

Is het niet raar dat de inspectie deze situatie beoordeelt als passend binnen ‘de voorwaarden voor verantwoorde zorg’?
‘Ja, het is raar dat de inspectie nu vaststelt dat de regels dit toelaten. Logischer zou zijn dat ze zou zeggen: ‘Dit is niet menselijk en gaan we anders doen’. Iedereen kan zien dat het onvoorstelbaar is om zo’n jongen drie jaar lang te fixeren.’

In hoeverre bieden verbetertrajecten als Ban de Band oplossingen?
‘Dankzij allerlei verbeterprojecten is het aantal separaties in de psychiatrie de afgelopen jaren verminderd. In de ouderenzorg is door projecten als Ban de band het gebruik van bijvoorbeeld de Zweedse band enorm teruggedrongen. Het blijkt gewoon niet nodig.’

Hoe communiceert ’s HeerenLoo over deze kwestie?
‘Een situatie als met Brandon is nu zo uit de hand gelopen dat een individuele hulpverlener zich genoodzaakt voelt naar buiten te treden. Het zijn gewoon kunstfouten, fouten tegen de kunst van het verplegen. Een verpleegkundige is tot de conclusie gekomen dat ze binnen de organisatie geen gehoor vindt en daarom met het verhaal naar buiten moet treden.’

‘Het is echt schokkend hoe de directie in deze kwestie communiceert. Ze zeggen niet eerst dat dit een situatie is die ze afschuwelijk vinden. In plaats daarvan zeggen ze dat ze niet anders kunnen. Daardoor laten ze zich enorm in de verdediging duwen. Ze zouden met de billen bloot moeten en toe moeten geven dat het enorm is misgegaan.’

Lees ook: 

Meer nieuws in uw inbox? Klik hier voor de gratis Zorg + Welzijn  Nieuwsbrief. Voor meer achtergronden en opinies, neem hier een abonnement op Zorg + Welzijn Magazine.

Volg Zorg+Welzijn op Twitter>>

Bron: foto: Bert Lendemeijer