Bregman, columnist voor de Correspondent, sprak met Shafir over zijn nieuwe, baanbrekende theorie over armoede. Shafi stelt: ‘Het probleem bij arme mensen is niet het gebrek aan motivatie om iets van hun leven te maken, maar het gebrek aan bandbreedte.’ De psycholoog zegt dat het gevoel van schaarste ervoor zorgt dat mensen anders handelen. Ze worden opgeslokt door kortetermijndenken en hun zorgen waardoor zij nooit op eigen kracht, waarop zo wordt gehamerd door de overheid, uit hun moeilijke situatie kunnen komen.

Direct gebrek

Te weinig tijd, geld, vrienden en calorieën zorgen ervoor dat je focust op je directe gebrek, stelt Shafir. Bijvoorbeeld de rekening die morgen betaald moet worden, wat er ’s avonds op tafel moet komen en hoe de maand of zelfs week rond te komen. Deze vragen nemen zogenaamde bandbreedte in beslag, waarmee het langetermijnperspectief verdwijnt. ‘Het kost je veel moeite om jezelf in de hand te houden, je bent afwezig en raakt snel van streek. En dat elke dag’, omschrijft Shafir de gemoedstoestand van arme mensen. En dat leidt tot onverstandige beslissingen.

Workshops

Scholing, het populaire middel in de bestrijding van armoede, heeft opmerkelijk genoeg weinig zin, volgens de psycholoog. Armen missen er dus die bandbreedte voor. Armen en werklozen leren wel iets van de workshops die de overheid aanbiedt. ‘Maar die workshops zijn vergelijkbaar met iemand leren zwemmen, om hem vervolgens in een woeste oceaan te gooien’, aldus de psycholoog in het interview.

Uitkering

De plannen van Klijnsma, om bijvoorbeeld onverzorgde bijstandstrekkers te korten op hun uitkering, vindt Shafir ‘verschrikkelijk’. ‘Als je arme mensen verplicht cursussen te volgen, of ze straft als ze zich niet netjes kleden, verliezen ze niet alleen hun geld, maar ook nog méér bandbreedte. Ze zullen minder tijd besteden aan hun kinderen, aan hun gezondheid, aan hun boekhouding.’ En dat maakt de situatie alleen maar nog erger, volgens de psycholoog.

Kinderopvang

Shafir legt uit dat, om echt te helpen, je die bandbreedte moet helpen vergroten en managen. Hij pleit voor bijvoorbeeld korting op de kinderopvang en hulp bij het invullen van formulieren. ‘Meer bandbreedte betekent beter opgevoede kinderen, lagere zorgkosten, productievere werknemers, noem maar op. Het bestrijden van schaarste zou zelfs kosten kunnen besparen.’

Eldar Shafir is door het toonaangevende tijdschrift Foreign Policy uitgeroepen tot één van de honderd invloedrijkste denkers van dit moment. Lees hier een voorpublicatie van het boek over de psychologie van de schaarste dat hij schreef met Harvard-econoom Sendhil Mullainathan.

Lees hier het artikel van Rutger Bregman ‘Waarom arme mensen domme dingen doen’>>