-OPINIE- Met de komst van de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo), ligt de nadruk op het vergroten van het zelfoplossend vermogen van mensen of het bijeenbrengen van mensen met eenzelfde belang om hun krachten te versterken. Hierin heeft de professional de rol van betrokken ondersteuner. Om de ondersteunende rol goed te vervullen moet de professional voldoende speelruimte krijgen.

Controle
De organisaties waar de professionals hun werk uitvoeren,  zijn onder invloed van marktwerking en schaalvergroting steeds vaker gericht op controle, efficiency, bezuinigen en protocolisering van het handelen van de professionals. Elk uur moet declarabel zijn en verantwoord worden. De neiging bestaat om de competenties, de aard en de grenzen van het handelen van elke professional uit te schrijven en dat als leidraad voor het functioneren te gebruiken. Het handelen wordt zo steeds meer ingekaderd en daarmee schept de organisatie het beeld dat alles klopt en de bestedingen verantwoord kunnen worden.

Kloof
Het perspectief van de werker in het veld verschilt sterk van het perspectief van verantwoording van tijdsbesteding die door de organisatie wordt vereist. De kloof kan in de praktijk worden gedicht wanneer professionals andere activiteiten verrichten dan ze op verantwoordingsformulieren invullen, of als ze zich aanpassen aan de eisen van de organisatie. In het laatste geval kunnen de belangen van cliënten of groepen in het gedrang komen, en de professional voelt zich daarbij machteloos.

Uitvoeren
Idealiter wordt de kloof gedicht wanneer organisaties zich heroriënteren. Dat betekent dat organisaties de ondersteuning van de professionals als leidraad voor hun beleid serieus moeten nemen. Het werk van de professionals moet door de organisatie worden gefaciliteerd. Dat betekent dat zij de middelen bieden voor het uitvoerende werk, maar ook dat er de gelegenheid is voor professionals om met elkaar samen te werken en van elkaar te leren.

Buurtzorg
Dat kan bijvoorbeeld met kleinschaligheid in de thuiszorg. Buurtzorg Nederland met Almelo als thuisbasis werkt met kleine zelfstandige teams door heel Nederland. De teams zijn klein in omvang en elk team heeft een beperkt aantal cliënten, aan wie zorg op maat wordt geleverd. De cliënten krijgen maar met een beperkt aantal verpleegkundigen te maken. Door de directe contacten en collegiale feedback, blijft de motivatie hoog, en gaat er weinig tijd verloren met overdracht en coördinatie.

Vrijwilligers
Grote organisaties kunnen leren van de dynamiek van vrijwilligersorganisaties. In die organisaties is directe betrokkenheid van het bestuur of de directie bij de werkvloer een kernwaarde. Daar geven bestuursleden en managers het goede voorbeeld, en worden de professionals direct ondersteund. Evaluatie en toetsing zijn ook belangrijke activiteiten. Maar dan wederzijds in het kader van ondersteuning. De evaluatie wordt gericht op verbetering, de groei van professionele competenties en de optimalisatie van de uitvoering met betrekking tot het doel van zorg of welzijn.

Gelijkwaardig
Het is nodig om organisaties te ontmanagen en te ontbureaucratiseren. Een van de belangrijkste heroriënteringperspectieven is dat de gelijkwaardigheid van medewerkers op alle lagen in de organisatie en het wederzijds vertrouwen verankerd worden in de cultuur van de organisatie.

Raf Daenen en Willem Vermeulen schreven het boek ‘Perspectief op een maatschappij in crisis, samen leren, samen werken en samen leven’ (Boom-Lemma, 2012)

Bron: ANP-Photo