Judi Mesman, bijzonder hoogleraar onderwijs en opvoeding in de multiculturele samenleving aan de Universiteit Leiden, hield vorige week haar oratie ‘Oud geleerd, jong gedaan’. Een stand van zaken in het veld en de wetenschap, zo omschrijft Mesman haar betoog. Ze pleit voor meer onderzoek naar de effectiviteit van opvoedondersteuning en programma’s in de Voor- en Vroegschoolse Educatie (VVE). Ouders moeten meer worden betrokken bij programma’s ter preventie van leerachterstanden. Bovendien moet er meer onderzoek komen naar verschillen tussen opvoeding in allochtone en autochtone gezinnen.

Puzzels
Uit onderzoek blijkt dat kinderen die thuis door de ouders worden gestimuleerd, beter presteren op school, aldus Mesman. Boekjes, puzzels, cijferspelletjes en educatieve dvd’s stimuleren het denk- en leervermogen (cognitieve stimulatie). Ook belangrijk is de manier waarop ouders met hun kinderen spelen, hoe ze iets uitleggen en of zij goed reagereren op de signalen van het kind (sensiviteit).

Kwetsbaar
Maar niet alle ouders doen leerspelletjes met hun kinderen, zo blijkt. Vooral laagopgeleide ouders weten niet goed hoe dat moet of hebben moeite om op de juiste manier te reageren op hun kinderen. ‘Kinderen van ouders uit de laagste sociaaleconomische klasse zijn dus kwetsbaar’, stelt Mesman.

Effectief
Verschillende opvoedingsinterventies en VVE-programma’s kunnen ouders ondersteunen bij de opvoeding. Maar daarvan wordt zelden de effectiviteit onderzocht, zo blijkt. ‘Heel vreemd’, vindt Mesman, ‘want het ministerie van OCW pompt miljoenen in deze programma’s. Ik zeg niet dat ze niet werken, maar of ze wel werken is niet bewezen. OCW geeft veel geld uit aan de ontwikkeling van programma’s, maar er gaat geen geld naar toetsing. Ik pleit voor eerst ontwikkelen, dan toetsen en dan bij gebleken effectiviteit pas implementeren.’

Adolescentie
Mesman vindt bovendien dat er weinig representatief onderzoek is gedaan naar verschillen tussen de opvoeding in allochtone en autochtone gezinnen. ‘Onderzoek uit de jaren ’80 en ’90 is meestal gebaseerd op interviews. Dat zegt zo weinig. Bijvoorbeeld: “Marokkaanse moeders vinden de adolescentie moeilijk”. Ja, veel moeders vinden de adolescentie moeilijk, maar vinden Marokkaanse moeders dat meer dan Nederlandse moeders? Later werden er vooral vragenlijsten gebruikt, maar je kunt nu eenmaal moeilijk jezelf beoordelen op sensitiviteit.’

Filmen
Observaties of ouders filmen die met hun kind een taak uitvoeren, is volgens de hoogleraar de juiste manier om onderzoek te doen. ‘Wij kijken vooral naar de verschillen tussen Nederlandse en Turkse ouders. Daaruit blijkt dat de laatsten minder sensitief zijn. Dat ligt grotendeels aan het gemiddeld lagere opleidingsniveau van Turkse ouders.’ De opvoeding in bijvoorbeeld Marokkaanse en Antilliaanse gezinnen is nog niet op die manier bekeken. ‘Dat is wel belangrijk, want je moet wel weten hoe die opvoeding in elkaar steekt als je het gezin wil ondersteunen.’

Preventie
‘Jonge kinderen kunnen veel leren, maar wel het beste onder begeleiding van een volwassene’, vindt Mesman. Onderzoek moet uitwijzen hoe de ouders het beste bij de preventie van leerachterstanden betrokken kunnen worden. ‘Als kinderen met sociaal-emotionele problemen met jeugdzorg in aanraking komen, zijn de ouders onderdeel van de behandeling. Bij de cognitieve ontwikkeling werkt dat vreemd genoeg niet zo. We bieden het kind dan buitenshuis cognitieve stimulatie, maar thuis verandert er niets. En dat is heel jammer.’

Meer nieuws in uw inbox? Klik hier voor de gratis Zorg + Welzijn Nieuwsbrief. Voor meer achtergronden en opinies, neem hier een abonnement op Zorg + Welzijn Magazine.

Volg Zorg+Welzijn op Twitter >>

Bron: Foto: Universiteit Leiden