Het ministerie van VWS trekt voor ‘een beheerste groei’ voor het gehandicapten- en hulpmiddelenbeleid in 2005 ruim 5,8 miljard euro uit. Om participatie en integratie van mensen met een handicap te bevorderen, kondigen minister Hoogervorst en staatssecretaris Ross in hun begroting een aantal maatregelen aan. Volgend jaar wordt hard gewerkt om de ‘functioneel slechte gebouwen’ aan te pakken en moeten er meer kleinschalige woonvormen komen. Net als afgelopen jaar moeten ook in 2005 minimaal duizend cliënten de mogelijkheid geboden worden om in een gewone wijk in kleinschalige woonvoorzieningen te wonen. Ook regulier onderwijs en arbeid moeten voor een volwaardige deelname aan de maatschappij kunnen zorgen. VWS wil dat mensen met een beperking, waar mogelijk, kunnen deelnemen aan maatschappelijke (niet door AWBZ-gefinancierde) dagbesteding.
De afgelopen tijd is gebleken dat instellingen voor licht verstandelijk gehandicapten en de jeugdzorginstellingen beter moeten samenwerken. VWS wil hiertoe de afstemming tussen de sectoren verbeteren. Om meer duidelijkheid te krijgen in meervoudige problematiek bij licht verstandelijk gehandicapten financiert VWS drie pilotprojecten in Drenthe, Dordrecht en Amsterdam.
In de knel
Ondanks een paar tegemoetkomingen, zoals in het zittend ziekenvervoer en compensatie voor de kosten van zelfzorgmedicijnen, heeft de Federatie van Ouderverenigingen (FvO) geen goed woord over voor het kabinet. Volgens de ouders van mensen met een verstandelijke handicap zorgt het kabinet ervoor dat gehandicapten er flink op achteruit gaan. De compensaties en aanvullende maatregelen van het kabinet bieden onvoldoende soelaas, vinden de ouders. De Vereniging Gehandicaptenzorg Nederland (VGN) vindt dat de zwakkeren in de samenleving meer in de knel komen doordat het kabinet de eigen verantwoordelijkheid en zelfredzaamheid in haar beleid vooropstelt. ‘Een beleid dat gericht is op het aanspreken van mensen op hun verantwoordelijkheden is pas geloofwaardig als er sprake is van een samenhangend pakket van maatregelen voor diegene die het niet op eigen kracht redden. Mensen met een handicap moeten dus een beroep kunnen blijven doen op professionele zorg en ondersteuning, maar we zijn onvoldoende waarborgen tegen gekomen,’ laat de VGN weten. De initiatieven om delen van de gehandicaptenzorg over te hevelen naar onderwijs, gemeenten (WMO) en provincie (jeugdzorg) leiden volgens de koepelorganisatie tot verdere versnippering van de ondersteuning aan mensen met beperkingen.
Voorzitter Jan Troost van de Chronisch zieken en Gehandicapten Raad (CG-Raad) kondigt zware tijden aan voor burgers met een handicap of chronische ziekte. ‘De leus van het kabinet “meedoen, meer werk, minder regels” gaat duidelijk niet op voor deze doelgroep,’ zegt Troost. ‘In het beroepsonderwijs zijn regels afgeschaft die gunstig uitwerkten voor leerlingen met een handicap. Zo’n zestig procent van hen haakt nu voortijdig af.’ Speciale regelingen en extra geld om de hoge uitvalcijfers onder gehandicapte leerlingen te bestrijden zijn hard nodig, vindt Troost. Daarnaast leidt een limiet aan toekenning van de persoonsgebonden budgetten en meer zorg in natura volgens Troost tot meer regels en minder zelfstandigheid. En de voorgestelde no-claimkorting? ‘Die bevoordeelt alleen kerngezonde mensen.’
Meedoen vereist garanties op voldoende inkomen en werk, vindt de CG-Raad. ‘Een herkeuring zorgt ervoor dat WAO’ers en mensen met een Wajong-uitkering te maken krijgen met inkomensverlies.’ Voor reïntegratie en omscholing worden per saldo minder middelen beschikbaar gesteld. Dit jaar krijgt de sector echter een extraatje van 25 miljoen om de ergste nood te lenigen.
‘Bij ons staat volwaardig burgerschap centraal, net als in de tekst van de begroting van VWS.’ Dat zegt Henk Boot, lid van de Raad van Bestuur van Prisma, een stichting voor gehandicaptenzorg in Noord-Brabant. ‘Maar met het huidige beleid is het voor mensen met een verstandelijke handicap voordeliger om in een instelling te blijven wonen. Het wonen is veel duurder geworden: huur, eten, belastingen, thuiszorg. Terwijl de uitkeringen niet omhoog gaan. In een instelling betaalt de cliënt een constante eigen bijdrage. Op deze manier stimuleer je het wonen buiten een instellingsterrein niet, maar wordt het sommigen juist onmogelijk gemaakt. Vreemd dat het ministerie van VWS de zin “volwaardig burgerschap” centraal zet, terwijl de gevolgen van het beleid anders zijn.’
