Door de invoering van de Wmo in 2015, krijgen steeds meer mensen met een licht verstandelijke beperking (lvb) geen of minder (ambulante) begeleiding. Voor de samenleving ligt er een grote uitdaging om deze groep toch te ondersteunen en begeleiden waar dat nodig is. Er wordt daarbij ook meer gevraagd van het welzijnswerk en de ‘gewone’ burger: neem deze groep op en zorg dat ze meekomt. Karen Soeterik, teamleider bij Stichting Prisma (een welzijnsorganisatie voor mensen met een verstandelijke beperking): ‘Dat lukt niet zomaar. Om dit toch mogelijk te maken, hebben we in Amsterdam de Stamtafel bedacht als een lokale plek waar deze groep welkom is, waar mensen op een informele manier met elkaar in gesprek kunnen raken en waar we mensen kunnen helpen actief te worden in de wijk en contact te maken met andere  buurtbewoners en professionals in de wijk.’

Laagdrempelige ontmoetingsplek

De Stamtafel is een laagdrempelige ontmoetingsplek dicht bij huis voor mensen met een licht verstandelijke beperking die zelfstandig wonen. Deze lvb-bewoners eten bij de Stamtafel regelmatig samen met anderen in bijvoorbeeld een bestaand buurtrestaurant waar vrijwilligers uit de buurt koken. Dankzij deelname aan de Stamtafel, is het voor lvb’ers mogelijk eenzaamheid te verminderen en hun netwerk te vergroten. De organisatoren kunnen hen stimuleren om te participeren in hun woonomgeving door ze te wijzen op welzijnsactiviteiten, buurtinitiatieven of sportclubs en door ze kennis te laten maken met nieuwe plekken in hun wijk zoals buurtrestaurants en wijkservicepunten. Soeterik: ‘Het is van belang dat de Stamtafel ook daadwerkelijk plaatsvindt in een wijkservicepunt, een buurthuis of een andere plek in de wijk waar buurtinitiatieven worden georganiseerd. Op die manier kunnen de bezoekers op een laagdrempelige manier kennismaken met de mogelijkheden in de buurt en kunnen anderzijds de organisatoren van buurtinitiatieven kennismaken met een nieuwe doelgroep.’

In de serie Praat met mij zijn alle methodieken uit de gereedschapskist ‘Praat met mij’ beschreven. In deel 1 van de serie beschreven we de Persona-methodiek. In deel 3 kwamen het G-kracht panel en het Kwartetspel aan bod.

Onzichtbare doelgroep

Een initiatief als de Stamtafel is volgens Soeterik een goede mogelijkheid om een onzichtbare doelgroep te bereiken. ‘Lvb’ers wonen overal. In kleine dorpen en grote steden. Maar doordat ze er uitzien als ieder ander, is het niet altijd makkelijk ze te herkennen. De uitdaging is om deze mensen bij je activiteit, in dit geval de Stamtafel, te krijgen.’ Het gaat bij deze doelgroep vaak om mensen die hun leven lang op hun tenen hebben gelopen en net wel of niet mee kunnen komen, mensen die een laag zelfbeeld hebben en vaak horen dat ze iets niet kunnen. Ze worden vaak overschat en daardoor ontstaan er misverstanden.

Op basis van wat de doelgroep wel kan

Soeterik: ‘Het is van belang om deze groep niet te benaderen met de mededeling dat zij lvb’er zijn en jij een activiteit voor lvb’ers organiseert. Dan zijn ze niet geneigd om te komen. Om te zorgen dat ze wél willen komen, werven we via onze netwerken waarin lvb’ers bekend zijn. Bijvoorbeeld via ambulant begeleiders van zorg, schuldhulpverlening, buurtwerkers en speciaal onderwijs. Deze werving gebeurt altijd persoonlijk en op basis van wat de doelgroep wél kan en leuk vindt.’

Persoonlijke benadering

De gedachte achter de Stamtafel is dat iedereen elke dag een maaltijd nodig heeft. De mensen die binnen de doelgroep vallen, wonen vaak alleen en hebben weinig contacten. Soeterik: ‘Als je hen dan vraagt om gezellig mee te komen eten, zullen ze dan ook snel ja zeggen. Er zijn maar weinig momenten dat ze überhaupt worden uitgenodigd. Bovendien is de Stamtafel laagdrempelig en is de prijs om mee te eten laag. Komen ze? Dan is de eerste en de moeilijkste stap gezet.’ Dat betekent echter niet dat het werk erop zit. Iedereen vindt het spannend om naar een nieuwe groep te gaan en mensen met een lvb vinden het vaak nog spannender omdat ze bijvoorbeeld bepaalde angsten hebben, niet goed weten hoe ze ergens moeten komen waar ze niet bekend zijn of niet met het openbaar vervoer weten om te gaan. ‘De persoonlijke benadering blijft dus belangrijk. We proberen mensen zoveel mogelijk te helpen en te ondersteunen. Bijvoorbeeld door ze vooraf uit te leggen hoe ze op de locatie kunnen komen en door ze persoonlijk te verwelkomen.’

Actiever in de wijk

Aan een Stamtafel kun je starten met twaalf personen. Voor dat aantal is bewust gekozen. Soeterik: ‘We hebben te maken met een grillige doelgroep. Een doelgroep die vaak door allerlei angsten of dingen die spelen ineens niet komt opdagen. Met twaalf als basis zit je safe. In het begin is de groep vaak klein en hoe langer je bezig bent, hoe groter de groep wordt. In de stadsdelen waar we al twee jaar de stamtafels organiseren bereiken we inmiddels zeventig mensen. Na verloop van tijd merk je, als het goed is, dat de deelnemers die al langer betrokken zijn actiever worden in de wijk, het drukker krijgen en daardoor dus ook minder naar de Stamtafel komen. Voor hen is je doel dan eigenlijk bereikt.’

Wissel van locatie

Om meer mensen te bereiken, raadt Soeterik organisatoren van Stamtafels aan om af en toe te wisselen van locatie. ‘Wil je iedereen de kans geven om deel te nemen, zorg dan dat je dichtbij komt om weer nieuwe mensen te bereiken. Vergeet niet dat je doel is dat mensen oefenen met naar een nieuwe plek gaan, zich daar fijn voelen en vervolgens nog meer actief worden in de wijk.’

Op maat

De sleutel van het succes van de Stamtafel is volgens Soeterik het informele karakter. ‘Werk op maat, ga persoonlijke relaties aan en stap van je professionele voetstuk af. Dat is het geheim. Deze doelgroep wordt vaak niet bereikt omdat ze worden benaderd op een toon die bij hen niet werkt. Benader je hen informeel, van mens tot mens, werkt het in de praktijk vaak veel beter.’

Meer informatie over de gereedschapskist waar de Stamtafel onderdeel van uitmaakt? Klik dan hier.