Carolien Stam – De voorbereidingen van een
slachtoffer-dadergesprek zijn volgens Sandra van Zaal het meest cruciaal. Beide
partijen moeten uiteraard mee willen werken. Bovendien moet vooraf duidelijk
zijn wát slachtoffer en dader met zo’n gesprek willen. ‘Als de dader geen
verantwoordelijkheid wil nemen voor zijn daden, moet je niet aan zo’n gesprek
beginnen. Is het slachtoffer op wraak uit, ook niet.’
Verwerking
Sandra van Zaal is als teamcoördinator van Slachtoffer In Beeld – SIB –
belast met het opzetten van de slachtoffer-dadergesprekken. Deze
zusterorganisatie van Slachtofferhulp Nederland zal de gesprekken, in vervolg op
het voorstel van minister Donner vanaf 2007 landelijk gaan organiseren. Twee
experimenten met slachtoffer-dadergesprekken zijn in opdracht van het ministerie
van Justitie in 2005 en 2006 onderzocht. Het ging hierbij om een proef van
Slachtofferhulp Nederland, waarbij slachtoffers het initiatief namen voor een
gesprek. Daarnaast zijn er een zestal pilotprojecten met jeugdige daders
geweest. Resultaat is dat slachtoffer-dadergesprekken bijdragen aan het
verwerkingsproces van slachtoffers.
Als een dader zijn fouten toegeeft, dragen de gesprekken ook bij
tot verminderde recidive bij de dader?‘Dat is nog niet onderzocht,
maar het lijkt in ieder geval op de korte termijn wel zo te zijn. In zo’n
gesprek neemt de dader verantwoordelijkheid voor wat hij heeft gedaan. Hij wordt
geconfronteerd met de gevolgen van zijn handelen. Dat is pedagogisch een
belangrijk stukje in de puzzel van de aanzet tot gedragsverandering, in ieder
geval bij jeugdige daders. Daar zouden de instituties rondom deze jeugdige
criminelen ook meer mee kunnen doen. Maar terugkijken op het delict is taboe. De
daders willen er niet meer aan denken. Bij veel instellingen ligt de nadruk op
het aanleren van sociale vaardigheden, verder kijken naar de toekomst, opleiding
en werk. Het heeft juist een positief effect als daders leren
verantwoordelijkheid te nemen, als ze oorzaak en gevolg van hun keuzes zien en
als ze de kans krijgen een andere kant te laten zien. Dat laatste is vaak ook
een drijfveer voor daders om zo’n gesprek aan te gaan.’
Wat is het effect als een slachtoffer-dadergesprek niet goed
verloopt?‘Dat komt heel weinig voor. Als een dader niet gemotiveerd
is, komt dat in de voorbereidende gesprekken wel tot uiting. Meestal weigert een
dader dan ook het gesprek. Als de dader geen verantwoordelijkheid wil nemen,
smoezen verzint of zijn aandeel in het delict ontkent, heeft een gesprek geen
zin. Uit het onderzoek bleek dat de slachtoffers die uiteindelijk geen gesprek
hebben gehad met de dader, negatieve effecten hebben ervaren. Dat heeft te maken
met de verwachtingen die zij voor zo’n gesprek hebben. Slachtoffers willen een
gesprek met de dader om hun frustraties te uiten, om vragen te stellen en
excuses te horen, maar vooral ook omdat ze bang zijn voor een ontmoeting met de
dader op straat. Als het gesprek dan niet doorgaat, is de teleurstelling groot.
Ook de neutrale houding van de bemiddelaars in het gesprek viel een aantal
slachtoffers tegen. De les die we kunnen leren is dat de bemiddelaars in het
begin van de voorbereiding al duidelijk maken wat kan gebeuren en waarom.’
Twee derde van de slachtoffers die een gesprek aangaan is vrouw.
Waarom?‘Daar kan ik alleen maar naar gissen, er is geen onderzoek
naar gedaan. Ten eerste zijn er meer vrouwen die slachtoffer worden van delicten
die in aanmerking komen voor slachtoffer-dadergesprekken. Het gaat om beroving,
lichamelijke bedreiging, vernieling, bedreiging, verkrachting. Ik denk ook dat
vrouwen meer heil zien in deze aanpak. In de aard van de gesprekken is er weinig
verschil tussen mannen en vrouwen. Ze hebben dezelfde vragen. Wel tonen mannen
zich eerder boos en vrouwen eerder bang. Het verminderen van angst is een
belangrijk effect van het slachtoffer-dadergesprek.’
Uit het onderzoek komt dat er meer controle moet komen op de
gemaakte afspraken in het gesprek.Dat geldt vooral voor de Echt
Recht-techniek die soms bij jeugdige daders wordt toegepast. Dat gesprek wordt
afgesloten met een herstelovereenkomst tussen dader en slachtoffer. Bijvoorbeeld
over omgang, wat doe je als je elkaar op straat tegenkomt. Het probleem is dat
die overeenkomst geen gevolg meer kent, het nakomen van de afspraken zijn voor
verantwoordelijkheid van dader en slachtoffer. Ik denk dat het beter is dat de
betrokken jeugdreclasseerder of de organisatie de het herstelgesprek begeleidt
een vervolg geven daarop.’
href=”http://www.justitie.nl/images/20060818_5400790a%20Slachtoffer-dadergesprekken_tcm34-17708.pdf”
target=_blank>Brief Tweede Kamer – Slachtoffer-dadergesprekken 25-08-2006 | pdf-document,
76 KB
href=”http://www.justitie.nl/images/20060818_5400790b%20Slachtoffer-dadergesprekken_tcm34-17709.pdf”
target=_blank>Herstelbemiddeling voor jeudigen in Nederland – een
evaluatieonderzoek25-08-2006 | pdf-document,
0.58 MB
href=”http://www.justitie.nl/images/20060818_5400790c%20Slachtoffer-dadergesprekken_tcm34-17710.pdf”
target=_blank>Procesevaluatie slachtoffer-dadergesprekken –
Eindrapport25-08-2006 | pdf-document,
0.70 MB
Lees
ook:
portal/zorgwelzijn.portal/enc/_nfpb/true/tsge_portlet_zw_search_actionOverride/___2Fportlets___2Fts___2Fge___2Fsearch1___2Fcontent___2FgoToResult/_windowLabel/tsge_portlet_zw_search/tsge_portlet_zw_searchchannelId/20107/tsge_portlet_zw_searchitemId/52468/_desktopLabel/zorgwelzijn/_pageLabel/tgse_page_search_results/index.html”
target=_blank>Confrontatie tussen dader en slachtoffer heeft pedagogisch
karakter: Op weg naar herstel, Zorg + Welzijn Magazine, 17 maart 2004;
portal/zorgwelzijn.portal/enc/_nfpb/true/tsge_portlet_zw_search_actionOverride/___2Fportlets___2Fts___2Fge___2Fsearch1___2Fcontent___2FgoToResult/_windowLabel/tsge_portlet_zw_search/tsge_portlet_zw_searchchannelId/5601/tsge_portlet_zw_searchitemId/60707/_desktopLabel/zorgwelzijn/_pageLabel/tgse_page_search_results/index.html”
target=_blank>Screeningsteam pakt daders huiselijk geweld meteen aan, Zorg +
Welzijn Nieuwsbrief, 13 juli 2006;
portal/zorgwelzijn.portal/enc/_nfpb/true/tsge_portlet_zw_search_actionOverride/___2Fportlets___2Fts___2Fge___2Fsearch1___2Fcontent___2FgoToResult/_windowLabel/tsge_portlet_zw_search/tsge_portlet_zw_searchchannelId/5601/tsge_portlet_zw_searchitemId/56322/_desktopLabel/zorgwelzijn/_pageLabel/tgse_page_search_results/index.html”
target=_blank>Mannenhuis voor plegers huiselijk geweld, Zorg + Welzijn
nieuwsbrief, 1 mei 2006;
portal/zorgwelzijn.portal/enc/_nfpb/true/tsge_portlet_zw_search_actionOverride/___2Fportlets___2Fts___2Fge___2Fsearch1___2Fcontent___2FgoToResult/_windowLabel/tsge_portlet_zw_search/tsge_portlet_zw_searchchannelId/5601/tsge_portlet_zw_searchitemId/54901/_desktopLabel/zorgwelzijn/_pageLabel/tgse_page_search_results/index.html”
target=_blank>GGD-project tegen verkeringsgeweld, Zorg + Welzijn
nieuwsbrief, 10 april 2006
