Voor kinderen die zich in moeilijke situaties bevinden, bijvoorbeeld als gevolg van de scheiding van hun ouders of mishandeling, is het moeilijk hier uit zichzelf over te praten. Dit heeft te maken met loyaliteit (naar de ouders), schuldgevoel, angst of schaamte. Kinderen die in een dergelijke situatie zitten, hebben het recht op een luisterend oor en op de juiste hulp. Ze willen meestal hun verhaal kwijt, maar zullen er zelf niet over beginnen.

Wat houdt kinderen tegen

Wat houdt kinderen tegen om te vertellen:

• Loyaliteit naar ouders
• Bedreiging van het slachtoffer of van dierbaren (als je het vertelt dan… neem ik je mee; pak ik je zusje ook)
• Dreigen met verstoting/isolatie (als je het vertelt dan… ga je naar een kindertehuis)
• Dreigen met afwijzing/veroordeling (als je het vertelt dan… gelooft toch niemand jou)
• Dreigen met schuld/verantwoordelijkheid (als je het vertelt dan… moet ik naar de gevangenis)

Ga je als professional eenmaal het gesprek aan met het kind, dan spelen er vaak vragen als: wat maak ik los? Wat kan ik ermee? Hoe zit het met mijn beroepsgeheim? Van belang is om je te realiseren wat jouw rol of taak is.

Wat levert het op voor het kind?

Voor een kind is zijn directe leefomgeving, zijn gezin, het belangrijkste aspect van zijn leven. Het biedt veiligheid, vertrouwen en ruimte om zich te ontwikkelen en de wereld te ontdekken. Dit kan een kind alleen doen als zijn basis veilig en vertrouwd is. Als dat niet het geval is en er zijn problemen binnen zijn familiesysteem, is dit direct van invloed op zijn ontwikkeling en gevoel van welbevinden. Dit is zeker niet altijd merkbaar aan een kind. Kinderen kunnen zich goed aanpassen en zullen dat vaak proberen te doen. Ze kunnen zich op verschillende manieren uiten, niet uiten en in zichzelf gekeerd raken. Om hier zicht op te krijgen, is het belangrijk dat je in gesprek gaat met het kind. Niet alleen omdat het moet of goed is, maar vooral om recht te doen aan de positie van het kind en hem serieus te nemen. Dat is soms spannend en moeilijk, dat vraagt soms veel van je als professional en als mens, daar zitten soms hele moeilijke onderwerpen bij en dat kan moeilijk zijn voor een kind. Zo zijn er allerlei redenen om het niet te doen. Maar de basis blijft dat iedereen binnen een systeem een plek heeft en dat het binnen een gezinssysteem belangrijk is ook de kinderen een eigen plek te geven en serieus te nemen. Zij vormen een belangrijk onderdeel van het systeem en bij problemen zijn de kinderen regelmatig de dupe van de volwassenproblematiek.

Het belang van de professional

Ga j als professional met een kind in gesprek, is het allereerst belangrijk dat je beseft welke rol je hebt: ben je een ‘voorbijganger’ of een hulpverlener die een langere periode bij het kind is betrokken? Wanneer je slechts kort betrokken bent, is het van belang daar in het gesprek rekening mee te houden. Je doel van het gesprek is daarop aangepast, je kunt niet alles bespreken. Geef daarover een goede uitleg. Mochten meerdere gesprekken nodig zijn, is het goed te bespreken met het kind wie dat kan oppakken. Verder is het van belang om op de hoogte te zijn van de volgende thema’s: loyaliteit, hechting en ontwikkelingsfasen van het kind. Deze zullen hieronder kort worden toegelicht.

Loyaliteit

Een kind wordt geboren uit een vader en een moeder en dankt zijn leven aan hen. Voor de rest van zijn leven is een kind daardoor onlosmakelijk aan zijn ouders verbonden. De band die er tussen hen is ontstaan bij de geboorte is een onomkeerbare verbintenis die rechten en plichten met zich meebrengt en die gedurende de relatie vorm krijgt. Nagy (psychiater, grondlegger van de contextuele therapie) noemt deze existentiële band die onverbreekbaar is, de zogeheten zijnsloyaliteit. Loyaliteit is dus geen gevoel maar een zijnsgegeven. (M. Michielsen en anderen, 2005)

Vooral bij scheiding van ouders kunnen kinderen kampen met hun loyaliteit jegens hun ouders. Scheidingen verlopen vaak ingewikkeld, met allerlei (soms langdurige) conflicten. Een langdurige strijd heeft negatieve effecten op het welzijn en de ontwikkeling van kinderen. Voor kinderen is het belangrijk dat hun ouders ook na de scheiding met elkaar blijven communiceren en tot afspraken komen. Het wordt lastig voor kinderen als ouders blijven strijden. Een kind komt dan tussen twee ouders in te staan en draagt de last van deze voortdurende strijd.