Gemeente Utrecht gaat toestemming vragen aan het ministerie van Sociale Zaken om met een proef te beginnen onder verschillende groepen mensen met een uitkering. Er worden drie groepen gevormd waarbij iedere groep andere regels gelden. Zoals sollicitatieplicht of bonussen bij het vinden van werk.

Basisinkomen

Één groep met proefpersonen krijgt helemaal geen regels die aan de uitkering zijn verbonden. ‘Dat laatste kunt u het basisinkomen noemen’, zegt de gemeente Utrecht. ‘Maar dat is niet waar de proef over gaat. Uiteindelijk willen we kijken wat het beste werkt voor mensen met een uitkering en voor de gemeente.’ Zodra er groen licht is, wil de gemeente samen met Universiteit Utrecht in 2016 beginnen.

Vrijwilligerswerk

Het doel is volgens de gemeente om de regels in de bijstand simpeler te maken. Er zijn nu veel re-integratieverplichtingen en als je daar niet aan voldoet, volgen er vaak hoge sancties of wordt de uitkering stopgezet. Ook gemeente Tilburg wil een experiment doen samen met de Tilburgse universiteit. De wijkombudsman in Tilburg zegt in het Financieele Dagblad benieuwd te zijn of mensen juist meer vrijwilligerswerk gaan doen of dat ze een beter toekomstplan maken zonder de dreiging van controles en boetes. Ook andere gemeenten zijn geïnteresseerd, er hebben zich 47 gemeenten bij de wijkombudsman gemeld.

Armoede

Historicus en columnist Rutger Bregman legde eerder al op de Correspondent uit dat juist een basisinkomen mensen stimuleert om een baan te zoeken. ‘Werkende armen, die beter af zijn met een uitkering kunnen er alleen maar op vooruit gaan; het basisinkomen is onvoorwaardelijk. Nu groeit de koopkracht van een bijstandstrekker met slechts 3 procent als hij zijn handen uit de mouwen steekt’

Controle

Volgens Bregman is de sociale zekerheid een pervers stelsel van sociale controle geworden. Ambtenaren begluren bijstandstrekkers via Facebook om te controleren of ze hun geld wel goed besteden. Wee hun gebeente als ze ongeoorloofd vrijwilligerswerk doen. Er is een leger aan hulpverleners nodig om burgers door de jungle van aanvragen, voorbeschikkingen en terugvorderingsbeschikkingen te leiden. Vervolgens is er een leger aan controleurs aangesteld om deze fraudegevoelige papierwinkel in de gaten te houden.’

Mantelzorg

De historicus voorspelt dat vrijwilligerswerk en mantelzorg zullen floreren bij een basisinkomen. ‘Een immens deel van het werk is nu al onbetaald. Zonder meer inkomenszekerheid kunnen burgers niet nog meer tijd maken voor elkaar. Juist een basisinkomen zou solidariteit nieuw leven inblazen.’

Nederland geeft meer dan 6,5 miljard euro uit om werklozen aan een baan te helpen. Maar helpt het ook? De effectiviteit van re-integratieprojecten is onduidelijk of helpt nagenoeg niets >>