Wat is effectief bij mantelzorgondersteuning? ‘In ieder geval goede informatie over het aanbod’, zegt Kitty van den Hoek, onderzoeker Informele zorg bij Movisie. ‘Het is belangrijk dat die informatie vroegtijdig en steeds weer opnieuw aan de mantelzorger wordt gegeven.’ Dan zijn de mensen die achter de voordeur komen belangrijk, zegt Van den Hoek: ‘Deze professionals zijn een belangrijke schakel bij het legitimeren van het gebruik van mantelzorgondersteuning.’

Wat werkt

Van den Hoek is betrokken bij het Movisie-dossier: ‘Wat werkt bij mantelzorgondersteuning?’ Wat cijfers over mantelzorg op een rij: Een op de zes (16 procent) mantelzorgers helpt meer dan acht uur per week. Onder hen doen een half miljoen mensen dat vaak al gedurende een langere tijd. De meeste mantelzorgers zorgen voor hun familie. Van alle mantelzorgers is 41 procent man. Dit verschil tussen mannen en vrouwen wordt gedeeltelijk bepaald door de werksituatie: vrouwen werken vaker in deeltijd. De leeftijd van het grootste deel van de mantelzorgers (45 procent) ligt tussen de 45 en 65 jaar.

Respijtzorg

Een kwart van de 1,7 miljoen mantelzorgers die zware zorg verleent, heeft behoefte aan respijtzorg. Daaronder wordt verstaan: het tijdelijk of volledig overnemen van de zorg van een mantelzorger met het doel om de mantelzorger vrije tijd te bezorgen. Uit een onderzoek van het SCP blijkt dat er een grote groep is van mantelzorgers die respijtzorg willen, maar er geen gebruik van maakt. ‘Bijvoorbeeld omdat ze zich er niet bij thuis voelen en denken dat het niet bij hen past’, zegt Kitty van den Hoek. ‘Daarom is het belangrijk dat er meer verscheidenheid wordt aangebracht aan de vormen van mantelzorgondersteuning.’

Levensbeschouwing

Diversiteit in ondersteuning wil zeggen dat de hulp aansluit bij de leefstijl en de zorgmomenten van de mantelzorger, legt Van den Hoek uit. ‘Je kunt in je aanbod van respijtzorg rekening houden met levensbeschouwing, maar ook met thuiscultuur. Spreekt men graag dialect of een hele andere taal dan het Nederlands? En wat zijn belangrijke normen en waarden voor zorgontvanger en mantelzorger? Hoe maak je echt een thuisgevoel? Dat geldt zowel voor groepsgewijze vormen, zoals dagbesteding, als voor de zorgvrijwilliger die aan huis komt en de mantelzorger even vrijaf geeft. Die diversiteit kun je trouwens zowel op het niveau van een dienst of voorzieningen creëren, als in het aanbod als geheel. Belangrijk dat een gemeenten dat op beide niveaus stimuleert.’

Warm doorverwijzen

De rol van de hulpverlener is cruciaal, zegt Van den Hoek. ‘Omdat de professionals de informatie hebben om, wat wij noemen, “warm door te verwijzen”. Hulpverleners helpen mensen een stap te zetten als mantelzorgondersteuning nodig is. Door erover te vertellen, over hun ervaringen met de ondersteuning.’ Het is daarom nodig dat professionals behoorlijk wat kennis hebben van wat er is aan ondersteuning voor mantelzorgers. Van den Hoek: ‘Ook van de niet officiële vormen, bijvoorbeeld de steun van een actief diaconaat van een kerkgemeenschap. Of een middelbare school die jonge mantelzorgers extra studiebegeleiding aanbiedt.’

Morele dilemma

Een onderbelicht thema bij mantelzorgondersteuning zijn de morele dilemma’s die aan de inzet van de hulp ten grondslag liggen. Dat geldt voor dilemma’s waar mantelzorgers voor komen te staan, bijvoorbeeld of ze hun betaalde baan mee moeten nemen in het besluit om ondersteuning in huis te halen. De morele dilemma’s gelden evenzeer voor professionals, die bijvoorbeeld het vertrouwen van de familie niet wil verliezen als de overbelasting van een familielid aan de orde komt.

Familie

‘De oplossing is dat je openlijk moet praten over de waarden en normen die ten grondslag liggen aan alle besluiten over mantelzorgondersteuning’, zegt Kitty van den Hoek. ‘Hoe ga je bijvoorbeeld om met de verschillende visies binnen een familie over wat hun dementerende vader nog wel en niet kan? Dat moet je met elkaar, met de familie bespreken. Ook de professional kan daarin het initiatief nemen. Die is immers verantwoordelijk voor goede zorg en dus ook voor het ondersteunen van mantelzorgers.’

Meer informatie over: Wat werkt bij ….mantelzorgondersteuning>>