Professionals en vrijwilligers moeten “zorgen dat”, in plaats van “zorgen voor” de cliënt. Om deze werkwijze te bevorderen heeft kenniscentrum Movisie jarenlang trainingen aan professionals gegeven in verschillende gemeenten. Het doel: leren werken vanuit de zelfregie van cliënten. De professional moet volgend in plaats van leidend zijn in het hulpverleningsproces. ‘De omslag naar een andere mindset is in de praktijk heel moeilijk,’ aldus Anne- Marie van Bergen, adviseur en projectleider Sociale Zorg bij Movisie.
Train de trainer
Gebruik maken van de eigen kracht van de cliënt betekent voor de professional dat hij leert te werken vanuit het perspectief van de cliënt. Om ervoor te zorgen dat de training niet wegebt, sluit Movisie de trainingen af met een “Train de trainer”- project. Professionals worden opgeleid om collega’s te trainen. Nieuwe collega’s in de organisatie kunnen zo gemakkelijk bijgeschoold worden. Organisaties worden zo eigenaar van de nieuw manier van werken, die ook geborgd wordt in de organisatie.
Er zijn mensen die wakker liggen van termen als ‘eigen kracht’ en ‘sociaal netwerk’. Mensen die door de drie decentralisaties tussen wal en schip raken, vrezen Marie-José Hijnekamp en Hesther Konings. Lees dit ingezonden stuk >>
Controle
‘Het gedachtengoed van de zelfregie is inmiddels wel wijdverspreid’, volgens Van Bergen, ‘maar in de praktijk schieten professionals vaak in de oude stand van hulp verlenen. Ze denken: “Ik neem het over, dat gaat sneller”. En ze zijn bang de controle over het hulpproces te verliezen.’ Volgens Van Bergen zitten professionals vaak vast tussen de wensen van de cliënt en de eisen die de organisatie aan hen stelt, zoals contacttijden, privacy regels en kosten.
Contramine
‘In de praktijk blijkt echter dat de oplossingen die de cliënt aangeeft, uiteindelijk niet heel veel anders zijn dan de doelen die de instelling stelt’, volgens de Movisie-adviseur. ‘Als een cliënt bijvoorbeeld huishoudelijke hulp heeft en die moet verminderd worden, moet je niet vragen: “Kan iemand uit de familie uw huis schoonmaken?” Cliënten schieten dan meteen in de contramine. De nieuwe werkwijze is om samen met de cliënt te bepalen wat voor hem belangrijk is. Dan blijkt bijvoorbeeld dat een aantal dingen dat door professionals worden gedaan voor de cliënt niet belangrijk te zijn. Terwijl activiteiten die belangrijk zijn voor de cliënt, wel al door familie gedaan worden,’ aldus Anne-Marie van Bergen.
Autonomie
Samenwerken tussen verschillende beroepsgroepen is de geëigende manier om de werkwijze tussen professionals af te stemmen en door te voeren. Maar in de praktijk van de wijkteams blijkt dat niet altijd gemakkelijk. ‘Professional moeten ruimte hebben voor autonomie in hun werk,’ zegt Van Bergen. ‘Dan kunnen ze ook de tijd nemen om samen te werken. Maar dat is best lastig als je moet voldoen aan de eisen van je organisatie. Daarom moeten directies van instellingen afspraken maken zodat professionals ook tijd kunnen besteden aan samenwerking. Een goede tip: spreek overlegmomenten tussen professionals samen af met de cliënt. Dan is dat zowel een betaald cliëntcontact als invulling geven aan zelfregie.
Ken jij die ene fantastische sociaal werker die zich onderscheidt met een duidelijke visie en die innovatief denkt en werkt? Meld deze topper dan aan voor de verkiezing van Sociaal Werker van het Jaar 2014! Lees hier meer >>
