Een belangrijk deel van alle klachtzaken bij klachtencommissies en van tuchtzaken bij de SKJ hebben te maken met ‘vechtscheidingen’. Samen met vertegenwoordigers van jeugdteams heeft Van Montfoort daarom de handreiking ‘Strijdende ouders en de jeugdprofessional’ gemaakt. De handreiking biedt veel tips over hoe je als professional valkuilen kan vermijden, buiten de strijd kan blijven en de verantwoordelijkheid bij de ouders kunt laten en daardoor effectiever kunt werken voor het kind en alle gezinsleden.

Verantwoordelijkheid

Adri van Montfoort: ‘De angst voor het wegkijken van situaties die niet goed zijn voor kinderen lijkt in deze tijd te zijn omgeslagen naar een angst voor de verantwoordelijkheid die je als professional hebt. Professionals zijn soms zo bang dat gedacht wordt dat ze niet op tijd ingrijpen, dat ze daardoor juist te snel ingrijpen en de situatie alleen maar erger maken. Natuurlijk zeggen we in de handreiking niet dat je niets moet doen, maar wel dat het goed is om af en toe een stap terug te doen en je af te vragen wie er verantwoordelijk is.’

De jeugdzorg worstelt na drie jaar transitie nog steeds met grote problemen. Dat blijkt uit het onderzoek van het lectoraat Social Work van Fontys Hogeschool. ‘Professionals in de jeugdzorg zijn onzeker over waar hun verantwoordelijkheid begint en waar het ophoudt’, zegt lector Social Work Lilian Linders. Lees meer >>

Wel of niet ingrijpen?

Om dit te illustreren, schetst Van Montfoort een voorbeeld. Stel je werkt vanuit een vrijwillig kader en er komt een moeder bij je die samen met de vader het gezag over haar kind heeft. De moeder vertelt je in een emotioneel betoog hoe de vader het kind mishandelt. Van Montfoort: ‘Het is heel normaal dat je je als hulpverlener direct betrokken voelt bij de moeder en het beste wilt voor het kind. Maar omdat het gaat om een vrijwillig kader en de ouders beiden gezag hebben, kun je niet zomaar hulp gaan verlenen. Volgens de wet moet je ook toestemming van de vader hebben voor je iets kunt doen omdat ook hij gezag heeft.’

Stap terug doen

En dat is volgens Van Montfoort maar goed ook, want als je op basis van één kant van het verhaal ingrijpt, loop je het risico dat je het alleen maar erger maakt. Bijvoorbeeld omdat de strijd tussen de ouders erdoor oplaait. Om iets voor het kind te kunnen betekenen moet de professional een gelijke positie hebben ten opzichte van beide ouders. Dat is een basisregel van systemisch werken. ‘Als je maar één ouder hebt gesproken, weet je nooit precies hoe het zit. Professioneel gezien moet je dan een stap terug doen in plaats van aan de slag te gaan omdat je nog niet weet wat het belang van het kind is.’ Mocht je toch overtuigd zijn van het verhaal van de moeder? Dan is de enige juiste manier van handelen het volgen van de stappen van de Meldcode. Op die manier neem je verantwoordelijkheid zonder direct iemand schade toe te brengen.

Richtlijnen bij professioneel handelen

Het belangrijkste is volgens Van Montfoort dus dat professionals per situatie voor zichzelf op een rijtje zetten wie alle spelers zijn, welke informatie wel en niet bekend is, welke bevoegdheden de professional heeft en wat hij waar kan maken. ‘Ik beweer niet dat nu niemand dit doet, maar het is wel een beetje ondergesneeuwd. Daarom hopen we met deze handreiking wat steun te bieden. Uit het veld krijgen we signalen dat er behoefte is aan meer richtlijnen bij het professionele handelen. In de literatuur die al beschikbaar is, gaat het vaak over het gezin en de gevolgen van bepaalde acties voor kinderen. Maar er is nog weinig informatie beschikbaar die een reflectie biedt over de positie en het handelen van de professional terwijl dat nou juist is waar het gelazer vaak over gaat.’