Else Boss is adviseur Participatie en LHBT-beleid bij Movisie. Samen met haar collega’s ontwikkelde ze een e-learning module voor sociaal professionals die hen helpt om de kennis over lesbiennes, homoseksuelen, biseksuelen en transgenders (LHBT) te vergroten en om op een open manier het gesprek met cliënten aan te gaan over het onderwerp. En dat is nodig, want op dit moment is er te weinig aandacht voor deze kwetsbare groep.
Afwijzing
Boss: ‘Uit onderzoek blijkt dat één op de vijftien Nederlanders LHBT’er is en dat deze groep soms moeite heeft om dit te uiten. Dit komt doordat ze te maken krijgen met afwijzing, pesten en een gebrek van acceptatie vanuit de samenleving. Ze ontwikkelen hierdoor vaak een soort check waarbij ze telkens nagaan of een situatie veilig genoeg is om uit de kast te komen. Dat maakt, zeker bij oudere generaties die veel te maken hebben gehad met afwijzing, dat ze het onderwerp minder snel opnieuw op tafel leggen. Dat ze niet altijd kunnen zijn wie ze zijn, heeft veel impact. Het kan bijvoorbeeld resulteren in eenzaamheid en depressiviteit. Daarnaast is bekend dat LHBT-jongeren 4,5 keer meer suïcidaal gedrag vertonen dan hun leeftijdsgenoten.’
Veel gemeenten besteden in asielzoekerscentra aandacht aan de acceptatie van LHBT’s. Vaak wordt gehandeld vanuit de gedachte ‘baat het niet, dan schaadt het niet’. Hanneke Felten: ‘Dat gaat alleen niet op. Sterker nog, soms kunnen interventies zelfs averechts werken.’ Lees meer >>
Onbewust
Ondanks al deze feiten, staat de groep LHBT’ers niet heel hoog op de prioriteitenlijst van sociaal professionals. En dat is vaak onbewust. Boss: ‘Alles in onze omgeving is ingesteld op de heteronorm. Kom je oudere dame tegen, dan vraag je automatisch naar haar man en niet naar haar partner. Ook formulieren en gespreksmodellen van bijvoorbeeld wijkteams gaan uit van man/vrouwrelaties.’
Handelingsverlegenheid
Ook weet Boss dat er onder professionals soms sprake is van handelingsverlegenheid als het gaat om LHBT. Beledig je een cliënt die helemaal niet homoseksueel is als je hiernaar vraagt? Hoe breng je op een subtiele manier het onderwerp ter sprake? En hoe zorg je voor een veilige sfeer waarin de cliënt ook echt open naar je kan zijn?
E-learning
Movisie ontwikkelde een e-learning module die per vandaag, 15 juni, gratis beschikbaar is. Doel van de module is om de kennis over LHBT te vergroten. Wat is LHBT precies? Wat maakt LHBT’s kwetsbaar? Tegen welke problemen kunnen LHBT’s aanlopen? Boss: ‘Daarnaast hebben we drie casussen uitgewerkt waarmee professionals kunnen oefenen. De personen in de casus worden kort voorgesteld en vervolgens wordt een gesprekssituatie gesimuleerd waarin de deelnemer aan de module telkens voor drie verschillende vragen, antwoorden of reacties kan kiezen. Vervolgens brengen we in beeld hoe de cliënt uit de casus hierop zou reageren.’
Open houding
Het belangrijkste advies dat Boss heeft aan professionals: wees je ervan bewust dat je cliënt ook anders kan zijn. ‘Als je je er bewust van kunt zijn dat je cliënt misschien LHBT kan zijn en dit ook accepteert, zal de cliënt hier ook sneller met je over praten. Er zijn bijvoorbeeld casussen bekend in wijkteams waarin een cliënt twee of drie keer een traject is gestart, maar waarbij nooit naar voren kwam dat de klachten van de cliënt, bijvoorbeeld suïcidaliteit, werden veroorzaakt door een worsteling met zijn seksuele identiteit. Komt dat niet op tafel? Dan kun je blijven behandelen, maar heeft het geen effect. Geef je cliënt het gevoel dat als hij hierover wil praten, dat dat met jou kan.’
LHBT?
Wat is LHBT nu eigenlijk precies? Het staat voor lesbisch, homoseksueel, biseksueel en transgender. De eerste drie hebben te maken met geaardheid, op welk geslacht val je? De laatste gaat over wat je voelt. Identificeer je jezelf als man of als vrouw? Naast LHBT zijn er nog meer letters. Bijvoorbeeld intersekse (I), aseksueel (A) en queer (Q). Eén op de 200 mensen is intersekse. Kort door de bocht vallen intersekse mensen niet binnen de standaard indeling man/vrouw, ze hebben bijvoorbeeld een andere chromosomencombinatie dan het standaard XX (vrouw) of XY (man). Dit uit zich in interne of externe ontwikkeling. Bijvoorbeeld een vrouw die geen baarmoeder heeft ontwikkeld. Aseksuelen hebben een gebrek aan seksuele aantrekkingskracht en/of seksueel verlangen. Mensen die queer zijn, zetten zich af tegen de heteronorm. Boss: ‘In Amerika wordt gesproken over the alphabet people. Dat zijn alle mensen die niet in de heteronorm passen. In Nederland kiezen we ervoor om de term LHBT+ te gebruiken om de hele groep te duiden.’
