Eenzaamheid, zegt Eric Schoenmakers, gaat over de afweging: wat heb je en wat wil je? ‘Daartussen zit een gat en de vraag is of de verwachtingen over wat je wilt, realistisch zijn.’ Schoenmakers doet onderzoek naar hoe ouderen met eenzaamheid omgaan. Zijn conclusie is dat eenzaamheid soms moet worden aangepakt met het dichten van het gat tussen wat mensen willen en wat mogelijk is. ‘Dat gat wordt gedicht doordat professionals in gesprek gaan over de verwachtingen en dat ouderen ze zo nodig bij stellen. Pas daarna heeft het zin nieuwe contacten aan te gaan. Het betekent soms dat ouderen zelfs moeten accepteren dat ze eenzaam zijn.’

Acceptatie

Schoenmakers geeft het veelvoorkomend voorbeeld van de oudere die graag wil dat de kinderen vaker op bezoek komen, om niet te vaak alleen te zijn. ‘Maar die verwachting is niet altijd haalbaar, want de kinderen hebben een eigen leven en wonen op afstand. Daardoor kan de oudere zich heel eenzaam voelen, maar er is niets aan te veranderen. Dan is acceptatie van het feit dat de kinderen een eigen leven hebben, de manier om eenzaamheid tegen te gaan. Door je verwachtingen bij te stellen, dicht je het gat tussen wat je hebt en wat je wil.’

Sociaal netwerk

Eenzaamheid tegen gaan betekent volgens Schoenmakers niet dat ouderen een zo groot mogelijk sociaal netwerk moeten hebben. ‘Eenzaamheid is een subjectieve beleving van relaties, het is het gevoel dat je hebt bij je netwerk. Als je je overleden partner enorm mist, hoeven sociale activiteiten niet de oplossing te zijn voor dat gemis. De relatie met je partner is niet op te vullen met meer nieuwe contacten. Belangrijk is dat de persoon moet leren omgaan met het verlies, daar zijn gesprekken voor nodig.’

Interventies

Professionals moeten het gesprek aangaan met eenzame ouderen, zegt Eric Schoenmakers ‘Een leuke dag is voor een eenzame oudere zeker van belang. Maar de rest van de week is hij nog steeds eenzaam.’ Beide interventies zijn nodig, volgens Schoenmakers, zowel de ontmoetingen met anderen, maar vooral ook het individuele gesprek met de oudere over wat zijn verwachtingen zijn en of die wel realistisch zijn. Pas wanneer je weet wat een persoon nodig heeft, kun je daarop aansluiten.

 Hoe kun je nu echt wezenlijke verbetering in levensperspectief bieden aan mensen die te maken hebben met eenzaamheid? Die vraag staat centraal tijdens het Zorg+Welzijn Jaarcongres Eenzaamheid op 28 mei. Recente ontwikkelingen en inzichten over eenzaamheid komen aan de orde. Eric Schoenmakers is één van de sprekers op dit congres. Klik hier voor meer info en/of aanmelden >>

Verdriet

Het gesprek tussen professionals en eenzame ouderen is onderdeel van het werk, zou je denken. Maar zo simpel is dat niet, zegt Schoenmakers. ‘Ik hoor van professionals dat zij het moeilijk vinden om dat gesprek te voeren. Omdat ze bang zijn voor het verdriet dat daaronder zit. Professionals zijn bang iets open te trekken dat niet meer te dichten is. Daarnaast zeggen professionals ook dat het moeilijk is om onder de tijdsdruk waar ze mee moeten werken, een diepgaand gesprek te kunnen voeren.’

Valkuil

Maar dat gesprek is wel wat er moet gevoerd worden, aldus Eric Schoenmakers. ‘De professional moet het gat vinden tussen realiteit en verwachting en van daaruit individueel bekijken wat nodig is om eenzaamheid aan te pakken.’ Professionals moeten vooral niet in de valkuil trappen om zo snel mogelijk het probleem op te lossen door activiteiten aan te bieden.

Mensen willen verhaal kwijt

Schoenmakers: ‘Luisteren is in eerste instantie vaak het beste. Mensen willen hun verhaal kwijt. Ze hoeven niet altijd direct geholpen worden. Erover praten is onderdeel van de aanpak van eenzaamheid. Soms moet een oudere ook leren leven met zijn gemis, met zijn onvervulbare wens en met het feit dat hij of zij eenzaam is. Een van de ouderen die we hebben bevraagd voor het onderzoek vertelde dat hij na het overlijden van zijn echtgenote graag een nieuwe vriendin wilde. Maar hij dacht dat zijn kinderen dat niet zouden accepteren. Deze man voelde dat hij moest kiezen tussen een nieuwe partner of zijn kinderen. Een professional kon niet gelijk dit probleem oplossen, maar het feit dat de man zijn verhaal kwijt kon, gaf hem al rust.’

Aanmelden voor het Zorg+Welzijn congres Eenzaamheid op 28 mei in Antropia Driebergen>>