Door Jeroen Wapenaar – Jaap Peen, werkzaam bij de Amsterdamse GGZ-instelling Arkin onderzocht in samenwerking met het Trimbos instituut hoeveel mensen in verstedelijkte gemeenten een psychische stoornis hebben en hoeveel in niet-verstedelijkte gemeenten. Binnen Nederland lijden in de stad tachtig procent meer mensen aan een psychische stoornis dan op het platteland. In de steden worden 190 procent meer mensen opgenomen in klinieken. Uit Amsterdamse achterstandsbuurten worden veel meer mensen in de GGZ opgenomen dan uit welvarende wijken, zo blijkt uiit het onderzoek van Peen.
Internationaal
Hij keek ook naar het internationale plaatje. Wat blijkt: in de westerse wereld komen bij mensen in steden 38 procent meer psychische problemen voor dan bij bewoners van het platteland. Ook als deze cijfers worden gecorrigeerd naar bijvoorbeeld burgerlijke staat, leeftijd, geslacht en sociaal-economische status blijft het verschil ruim boven de 30 procent.
Sociale stress
Hoe komt het dat zoveel mensen in de stad psychische stoornissen hebben? Volgens Peen ligt het antwoord bij wat de sociale stress-theorie wordt genoemd. Jaap Peen: ‘Kort gezegd: dat zaken als vervuiling en woonomstandigheden van grote invloed zijn op het welzijn van mensen. Er is op het platteland bovendien veel meer sociale cohesie dan in de stad. De kans op schizofrenie is in de stad bijvoorbeeld veel groter omdat het daar minder prettig toeven is dan op het platteland.’
Ziekmakend
Het platteland is simpelweg gezonder, weet Peen. Want er is niet alleen meer sociale cohesie, er zijn ook minder files, er is minder luchtvervuiling en meer groen. ‘Zelf woon ik heel tevreden in Haarlem. Dat kun je toch wel een stad noemen. Ik heb zelfs in de Indische buurt in Amsterdam gewoond, ook heel tevreden. Maar de kans dat je geestelijke gezondheid achteruit gaat in de stad is nu eenmaal aantoonbaar groter dan op het platteland. De stad maakt kennelijk ziek.’
Sociale cohesie
Kan de stad iets doen om te zorgen dat het leven daar gezonder wordt? Jazeker, vindt Peen. Hij pleit voor buurtverbetering, en dan niet alleen gericht op stadsvernieuwing, want daar wordt de leefomgeving niet beter van. Meer groen planten zou bijvoorbeeld wel helpen. Overigens blijkt dat ook uit een onderzoek van een collega van Peen. Jolanda Maas promoveerde in februari aan de Universiteit Utrecht op het verband tussen groen en gezondheid in de leefomgeving. Zij toonde aan dat meer groen planten goed is voor de gezondheid van mensen. Ook de sociale cohesie in de stad moet worden aangepakt, vindt Peen. ‘Te vaak lopen mensen langs elkaar heen. Dat zorgt voor depressies.’
Link: Meer psychische stoornissen in stad dan op platteland
Meer weten? Lees dan ook de gratis Zorg + Welzijn Nieuwsbrief. Daarvoor kunt u zich hier aanmelden.
Best kans dat het klopt, echter uit wereldwijd onderzoek naar waar de mensen in de gehele wereld het gelukkigste zijn, blijkt toch in de stad de mensen gelukkiger zijn dan de mensen op het platte land. Overigens wordt in dit onderzoek de gehele randstad – inclusief dorpen – beschouwd als verstedelijkt gebied. Ik vermoed dat daarom andere oorzaken ook een rol spelen bij het beroep op hulpverleners, net zoals Henk Deleijn beschrijft.
Ook een professor in de Telegraaf deze week schrijft dat er ten onrechte een mentaliteit wordt gekweekt dat mensen bij problemen de hulp moeten inschakelen van deskundigen.
Kortom, de Nederlandse inwoners behoren tot de gelukkigste ter wereld en toch doen we een groot beroep op de (geestelijke) gezondheidszorg, de WAO, opvoedcursussen en dergelijke. De conclusie dat we ziek zijn, vind ik daarom erg vreemd.
De kop van dit artikel kan de behoefte bij mensen om zich klagend te richten tot huisarts en hulpverlener serieus doen stijgen.
Wat onderzocht is en gedrukt staat krijgt al snel het stempel “waarheid”.
Geef mensen een in hun perceptie problematische en moeilijk oplosbare situatie en u kunt als hulpverlener weer scoren.
Een titel die “lekker bekt” kan leiden tot een ongewenste inkleuring van een situatie.
De sociale controle op het platteland is dikwijls groter dan in de grote stad. Alles lijkt daar overzichtelijker. Mede daardoor is er minder sprake van vervreemding van elkaar op het platteland dan in de grote stad.
De hulpverlenerdichtheid in de grote stad is aanzienlijk groter dan die op het platte land.
Hulpverleners lijken er behoefte aan te hebben bij anderen een behoefte te scheppen. Zij doen dikwijls hun eigen versnipperde “marketing en sales”.
Mogelijk vindt migratie van het platteland naar de stad plaats door gelukzoekers die niet vinden wat zij daar zoeken en die vervolgens in handen komen van hulpverleners.
Uit het artikel blijkt niet of dit facet expliciet is meegenomen in het onderzoek.
De heer Peen kan niet ontzegd worden dat hij op voortvarende wijze conclusies trekt.
Zo wordt uit bovenstaand bericht niet duidelijk of er ook gekeken is naar herkomst en verhuismotieven van mensen die nu in steden wonen maar afkomstig zijn uit platteland/niet verstedelijkt gebied.
En v.v.: welke groepen kiezen er voor/kunnen er voor kiezen om van de stad naar het platteland/randgemeentes te verhuizen?
Maw: voordat als conclusie wordt getrokken dat de stad ziekt maakt, moet er eerst gekeken worden of je het hebt over overeenkomstige/vergelijkbare bevolkingsgroepen. Mijn (voorzichtige) conclusie zou dan zijn dat dat niet het geval is. En dat geconstateerde ziekteverschijnselen/opnames in instituten samenhangt met in de stad levende groepen met specifieke achtergronden.