Door Carolien Stam – Er wordt weinig onderzoek gedaan naar behandeling van de suïcidepatiënt en het effect daarvan. Ook in de psychiatrie, waar je dat het minst zou verwachten.

‘Misschien juist omdat hulpverleners daar er de hele dag mee bezig zijn,’ vermoedt

Bas Verwey

(foto).

Richtlijnen zorg
Hij is psychiater in het Rijnstate ziekenhuis in Arnhem en gepromoveerd op een onderzoek naar richtlijnen voor de zorg aan suïcidalen na opname in een ziekenhuis. Het blijkt dat slechts een derde van de instellingen – ook in de psychiatrie – richtlijnen heeft.

Landelijke richtlijn
Verwey heeft aan

het Trimbosinstituut

geadviseerd om een landelijke richtlijn te ontwikkelen voor de opvang van suïcidepatiënten. Het Trimbosinstituut geeft binnenkort een advies op aan de minister van Volksgezondheid over suïcidepreventie. De

Wereldgezondheidsorganisatie

vindt dat alle landen een zo’n preventieplan moeten hebben.

De kwaliteit en de inhoud van de richtlijnen zijn heel verschillend, constateert Verwey in zijn proefschrift. Hij heeft aan alle ziekenhuizen en psychiatrische instellingen enquêtes toegestuurd, waarvan 80 tot 90 procent heeft geantwoord. Veertig procent van de instellingen zei een richtlijn te hebben, maar dertig procent stuurde de richtlijn ook daadwerkelijk toe.

Beste benadering
‘De vraag is hoe de patiënt wordt benaderd, behandeld en begeleid na opname in het ziekenhuis. Wordt er naar de aanleiding gevraagd, krijgen familie en betrokken zorgverleners voldoende informatie, worden er handreikingen gedaan aan het personeel hoe de patiënt het beste te benaderen is? Dat kun je allemaal in een richtlijn opnemen.’

Vergeetachtigheid
Verwey heeft niet onderzocht hoe individuele patiënten worden opgevangen, hij heeft aalleen naar de richtlijn gekeken. In zijn proefschrift: ‘Don’t forget’ maakt Verwey duidelijk dat vergeetachtigheid een centrale rol speelt bij de opvang van suïcidepogers. Verwey onderscheidt daarbij verschillende vormen.

‘Patiënten zijn vergeetachtig door het gebruik van middelen die bij een suïcidepoging worden gebruikt. Daardoor komen ze vaak afspraken niet na. Een groep patiënten bleek na een suïcidepoging thuis er minder goed aan toe te zijn dan in ziekenhuizen. Zij piekeren meer en hebben een lagere zelfwaardering. Ziekenhuizen vergeten richtlijnen op te stellen voor hun personeel over hoe te handelen bij opname van een suïcidepoger.’

Herhaling voorkomen
Een goede richtlijn voor de opvang van suïcidepogers is zo belangrijk omdat daarmee mogelijk herhaalpogingen worden voorkomen. ‘Jaarlijks komen er 14.000 suïcidepogingers die het ziekenhuis terecht. Vijftienhonderd mensen overlijden jaarlijks door suïcide.’

‘Door goede opvang en zorg systematisch te organiseren kun je wellicht herhaalpogingen voorkomen. Een kwart van de patiënten doet nog zo’n poging. Een groot deel van de patiënten is al onder behandeling. Op het gebied van preventie na opname is daar nog veel winst te behalen.

Maatschappelijke preventie Maar ook maatschappelijk kan er nog veel aan preventie worden gedaan. Dat begint bij voorlichting. Aan hulpverleners, maar ook aan medewerkers van buurthuizen, politie, brandweer en ggd’en.

Vooral ’s avonds
Door mensen in de gezondheidszorg te scholen en eventueel gespecialiseerde hulpverleners in te zetten. In Engeland lopen in een ziekenhuis ’s avonds gespecialiseerde verpleegkundigen rond. Dat is het tijdstip dat de meeste suïcidepogingen bij de spoedeisende hulp belanden.

Taboe doorbreken
‘Preventie betekent echter ook: het taboe doorbreken met voorlichting op scholen, aan ouders en familieleden. In een cursus voor goed ouderschap kun je dit onderwerp bijvoorbeeld ook behandelen.’

Het onderwerp suïcide is in de psychiatrie niet populair omdat er zo veel over wordt gepraat, denkt Verwey. ‘Misschien omdat juist in deze sector de hele dag over suïcide wordt gepraat, met en zonder patiënten. Hulpverleners in de psychiatrie hebben de idee dat ze het verschijnsel wel kennen.’

‘Nascholing, bijvoorbeeld op het gebied van benadering en opvang, is beperkt. En wellicht is het ook in de psychiatrie een emotioneel beladen onderwerp, omdat het bij hulpverleners medeleven, maar ook machteloosheid, woede en afwijzing oproept.’

Lees ook:

Nationaal Actieplan Suïcidepreventie nadert zijn voltooiing: Het mysterie van de doodswens

(Zorg+Welzijn magazine aug 2003)

Jolanda Soethout, initiatiefneemster van bezinningshuis Het Klaverblad: ‘Praat net zo over zelfdoding als over een voetbalwedstrijd’

(Zorg+Welzijn magazine augustus 2004)

Meer weten? Lees dan ook de