‘Seksualiteit is een onderwerp waar de meeste hulpverleners niet zo maar over beginnen. Met dagbesteding of huisvesting kun je een cliënt vrij makkelijk helpen, maar een partner kun je niet zo maar te voorschijn toveren. Voor het internettijdperk waren daarvoor helemaal geen mogelijkheden. Er waren wel verschillende gewone relatiebemiddelingsbureaus in Nederland, maar die hadden een beperkte mankracht en weinig keus.’

Ambulant
‘In de jaren tachtig besloot de regering dat psychiatrische patiënten uit de ziekenhuizen moesten, de vermaatschappelijking. Voor de besten werkte dat heel goed, zij konden het meeste goed aan. De zwakkeren vielen in een gat. In 1996 was ik ambulant psychiater voor die chronische groep, die de ziekenhuizen uit waren gejaagd. Die moest je proberen ambulant te houden, maar de een na de ander klaagde over isolement. In het gesticht hadden ze wel gezelschap en kwamen ze elkaar wel tegen.’

Vermaatschappelijking
‘Een gedeelte van die patiënten is er door de vermaatschappelijking dus sterk op achteruitgegaan. Die komen van crisis in crisis en kunnen de zelfstandigheid gewoon niet aan. Ook bij de GGZ Eindhoven weten we gewoon niet waar we de mensen kwijt moeten, die moeten weer 24-uursbegeleiding hebben. Ze eindigen op straat door overlast of huurachterstanden. Veel mensen zijn in een isolement terechtgekomen.’

Elektronisch dossier
‘Tien jaar geleden was GGZ Eindhoven een van de eerste instellingen die overgingen op het elektronisch dossier. Ik maakte kennis met internet en bedacht dat dat een oplossing zou kunnen zijn. Zestien procent van de relaties ontstaan nu via internet. Als weduwen een vakantiepartner zoeken, vinden ze elkaar op het web. Waarom kan de meest geïsoleerde groep van Nederland dan geen gebruik maken van dit medium?’

Startbedrag
‘Toen ben ik daar fondsen voor gaan werven en ik kreeg steeds nul op mijn rekest. Die ambtenaren snapten niet dat als deze mensen een relatie hebben, ze minder eenzaam zijn, er minder pillen nodig zijn, minder opnames en minder crisissen. ‘Nee’, zeiden ze, ‘dat plan is volstrekt niet haalbaar, want u moet zich niet bemoeien met het privé-leven van mensen. Alleen een dame bij het ministerie van VWS, die zelf onderzoek had gedaan naar intimiteit in de psychiatrie, lobbyde voor mij. Toen kreeg ik een startbedrag. Alles moest heel low budget, de medewerkers werken bijvoorbeeld vrijwillig en de website is door studenten uit Nijmegen opgezet voor een luttele 350 euro.’

Relatie
‘Inmiddels maken meer dan 500 mensen gebruik van Vriendstap. Leden hoeven elkaar geen informatie over hun medische status te geven. Hun ziekte is vooraf niet relevant. Als ze elkaar daarover willen vertellen, moeten ze dat maar via de mail doen. Of iemand schizofreen is of manisch depressief, doet er niet toe. Ze moeten aangeven welk contact ze willen: een partnerrelatie, een seksuele relatie, een homo- of heterorelatie. Verder kunnen ze aangeven of partners mogen roken of drugs gebruiken.’

Chatbox
‘We bestaan nu anderhalf jaar en er komen allerlei relaties uit voort, van partnerrelaties tot seksuele relaties, tot bridgepartners. We weten bijvoorbeeld dat er twee mensen die al een jaar lang anoniem aan het e-mailen zijn en dat vinden ze genoeg. In de chatbox zitten anderen soms uren Zeeslagje te spelen.’

Lotgenotencontact
‘Ik geloof in lotgenotencontact. Cliënten kunnen elkaar iets geven, wat wij, de hulpverleners, niet kunnen. Vriendstap-medewerkers kunnen in principe de mails die mensen elkaar sturen niet lezen. Maar als ze technisch iets verkeerds doen, zien wij de mails soms. Zo zag ik een mail waarin de een tegen de ander zegt: ‘Ik hoor stemmen.’ Schrijft die ander terug: ‘Ach, we hebben allemaal toch wel wat? Dat is helemaal niet erg.’ Zoiets is zo helpend, die steun van iemand die kan weten hoe het voelt om zo’n ziekte te hebben.’

Gesprek
‘Hulpverleners zeggen vaak: och, het is bij ons geen probleem. Seksualiteit is natuurlijk wel een probleem, maar ze vragen er niet naar. Voor de patiënt is het niet makkelijk erover te praten en als die hulpverlener er niet over begint dan blijft het onbesproken. De conclusie van het congres was dat we als hulpverleners een veel grotere inspanning moeten leveren om deze problemen boven tafel te krijgen. Misschien moeten we zelf wel getraind worden over de vraag: hoe ga je zo’n gesprek aan?’

Pillen
‘Je moet er actief naar vragen. Als je een man Risperdal, een antipsychoticum, voorschrijft en hij zegt dat het hem niet beviel, dan moet je wel vragen: ‘Waarom niet? Had u misschien potentiestoornissen? Dat komt wel vaker voor.’ Als je het zo vraagt dat iemand het idee heeft dat hij niet afwijkend is, dan vertelt hij: ‘Ja, ik werd er impotent van, daarom wil ik ze niet meer.’ Hij moet dan pillen krijgen waar hij niet impotent van wordt.’

Vriendstap
‘Je moet doorvragen op signalen. Bijvoorbeeld iemand zegt: ‘Ik ben alleen, ik heb niemand’, dan kun je wijzen op het contactbureau Vriendstap. Een hulpverlener zou ze moeten helpen over de drempels heen te komen. Bijvoorbeeld door mee te gaan naar een internetcafé en mensen aan een gratis e-mailadres te helpen. Medewerkers van Vriendstap helpen mensen ook als ze bang zijn zich aan te melden.’

Anoniem contact
Voorwaarden voor inschrijving bij het online contactbureau Vriendstap: inschrijvers moeten een psychiatrische achtergrond hebben, achttien jaar of ouder zijn. Het inschrijfgeld bedraagt € 25 per jaar. Deelnemers stellen een anoniem profiel van zichzelf op. Het contact vindt plaats via anoniem mailcontact en de chatbox. Belangstellenden kunnen een week het anonieme bestand van Vriendstap gratis inzien om te kijken of het iets voor ze is.