De Raad voor de Volksgezondheid en Zorg (RVZ) schrijft in het rapport ‘Beter zonder AWBZ’ dat dit betere en betaalbare zorg voor bepaalde groepen oplevert. De AWBZ is decennia geleden ingesteld voor de financiering van langdurige zorg aan chronisch zieken, verstandelijk gehandicapten, ouderen en psychiatrisch patiënten. Maar de afgelopen jaren rijzen de kosten van de AWBZ de pan uit. Dit jaar stegen de kosten naar ruim 20 miljard euro, ongeveer 40% van de 54 miljard euro die wordt uitgegeven aan gezondheidszorg.
  
Structurele koerswijziging
Deskundigen waarschuwen al langer dat de volksverzekering op springen staat. De Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) adviseerde eerder om de AWBZ ingrijpend te veranderen. Brancheorganisatie Zorgverzekeraars Nederland stelde september vorig jaar dat er een structurele koerswijziging nodigis.

Reorganisatie ingrijpend
Vele mensen zijn afhankelijk van de AWBZ. Een stelselherziening is dus zeer ingrijpend. De Raad bepleit daarom dat de reorganisatie heel geleidelijk aan moet worden doorgevoerd. Rechten en plichten van gemeenten en zorgverzekeraars moeten van tevoren strikt worden vastgelegd.
  
Voordelen
De Raad heeft gekeken hoe zo’n verandering van financiering uitpakt voor vier groepen die in aanmerking komen voor de AWBZ: mensen met het Down-syndroom, dementie, schizofrenie en mensen die een beroerte hebben gehad. Door de efficiëntere aanpak van zorgverzekeraars blijft meer geld over voor kwaliteitsverbetering van de zorg. Ook kan daardoor meer gedaan worden aan preventie, waardoor mensen in staat zullen zijn langer op zichzelf te wonen en minder druk uitoefenen op de zorg.

Risico’s
Toch ziet de RVZ ook risico’s aan de stelselherziening. Verstandelijk gehandicapten zouden de dupe kunnen worden van verschillen in beleid tussen gemeenten en verzekeraars. Maar zorgverzekeraars zouden ook voor deze groepen verantwoordelijkheid moeten nemen en speciale zorg voor hen ontwikkelen, vindt de RVZ.
  
Zorg deels overnemen
Zorgverzekeraars Nederland (ZN) stelt dat de RVZ erg hard van stapel loopt. Zorgverzekeraars willen best een deel van de zorg uit de AWBZ overnemen, maar niet de zorg voor verstandelijk gehandicapten. ‘Daarvoor moet een soort AWBZ-regeling blijven bestaan’, zegt een woordvoerder.
  
Afwijzing CG-Raad
De Chronische zieken en Gehandicapten Raad (CG-Raad) reageert afwijzend op het advies. Het is volgens de raad principieel fout om zorgverzekeraars de baas te maken over de zorg aan zieken en gehandicapten. De kans is dan groot dat er een concurrentieslag ontstaat op prijs in plaats van kwaliteit.
   
Vereenvoudiging financiering
Positief aan het voorstel van de RVZ is dat het een vereenvoudiging van de financiering van een belangrijk deel van de zorg zou betekenen, vindt de Nederlandse Patiënten Consumenten Federatie (NPCF). Het advies zou een einde kunnen brengen aan de huidige praktijk dat zowel patiënten als uitvoerders vaak niet weten of delen van de zorg vergoed moeten worden uit de Zorgverzekeringswet (Zvw), de AWBZ of de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo).
  
Effect voor patiënt
‘Toch moet er eerst flink nagedacht worden over de effecten voor cliënten in de praktijk’, zegt NPCF-directeur Iris van Bennekom. ‘Veranderingen moeten voor patiënten verbeteringen betekenen en niet nog meer onduidelijkheid en verwarring creëren waar de financiering van de zorg momenteel mank aan gaat.’