De reclassering komt naar u toe deze zomer! Deze reclameslogan van omroep Veronica van lang geleden, zou zo maar eens van toepassing kunnen zijn op Reclassering Nederland.

In acht plaatsen heeft Reclassering Nederland afgelopen anderhalf jaar geëxperimenteerd met reclasseren in de buurt. En de resultaten daarvan zijn positief. ‘Het heeft heel veel potentie als de reclassering deze beweging gaat maken’, zegt Peter Rensen die het onderzoek van Reclassering Nederland naar de acht experimenten heeft begeleid.

Wat is reclassering in de buurt?
Rensen: ‘Reclassering Nederland probeert op twee manieren dichterbij hun cliënten te komen. Door gebiedsgericht te werken: met één team in één gebied. En door meer samenwerking te zoeken met het sociaal domein en met het veiligheidsdomein, politie en justitie, in dat gebied. Dat is reclassering in de buurt. Maar bij Reclassering Nederland worden de termen gebiedsgericht werken en reclassering in de buurt door elkaar gebruikt.’

De reclassering houdt onder andere toezicht op ex-gedetineerden en begeleidt mensen die een werkstraf hebben met als belangrijkste doel: recidive voorkomen. Het klinkt heel logisch dat ze daarvoor dicht op de leefwereld van hun cliënten opereren. Maar dat was dus nog niet zo?
‘Nee, voor de reclassering is dit best een grote omslag. Tot nu toe werkten ze niet gebiedsgericht, maar regionaal en vooral op basis van dossiers. Nu willen ze echt letterlijk de wijk in, naar de cliënt toe, kijken en luisteren: Wat speelt écht in het leven van deze cliënt? Wat voor netwerk heeft hij of zij? Is dat helpend of juist een risico?’

Wat betekent dat in de praktijk?
‘We hebben voorbeelden gezien dat reclasseringsmedewerkers vanuit een politiebureau of buurthuis werken, in plaats vanuit een kantoor ver weg. En ook dat een reclasseringsmedewerker bijvoorbeeld deel uitmaakt van een samenwerkingsverband rondom een cliënt.’

Je zegt: reclassering in de buurt heeft veel potentie. Wat zijn de voordelen?
‘Door gebiedsgericht werken leren de reclasseringsmedewerkers niet alleen de cliënt en zijn omgeving beter kennen, maar ook de buurt en de mensen en instanties in die buurt. En vice versa. Zo bouw je kennis en vertrouwen op. En dat komt de hulp aan een cliënt ten goede, die wordt hierdoor op alle aspecten van het leven beter ondersteund, hebben we gezien. Ander voordeel: doordat ze een buurt veel beter leren kennen, kunnen reclasseringsmedewerkers risicofactoren voor crimineel gedrag beter signaleren en daar sneller op acteren. Zo helpen ze ook aan de voorkant, bij de preventie van strafbare feiten.’

Toch staat in het Movisie-rapport ‘Samen zorgen voor veiligheid’ niet: het werkt, maar: het kán werken. Wat zijn risico’s of valkuilen?
‘De bekostiging is een valkuil. Reclassering Nederland zit erg ingebed in de strafrechtketen. Behalve het toezicht op cliënten en het begeleiden van werkstraffen, is een belangrijke taak: advies geven aan het OM en de Rechtbank. Vanuit die strafrechtketen worden ze ook betaald. Ze worden niet betaald om de buurt in te gaan en daar netwerken op te bouwen. Ze moeten daar dus wel echt tijd en ruimte voor kríjgen. En het tweede is: ze moeten die ruimte ook pakken. Niet blijven hangen in samenwerking en overleggen, maar echt de straat op gaan, naar die cliënt.’

Klinkt ook als: nog een ‘hulpverlener’ erbij. Hoe verliep de samenwerking met sociaal werkers of bijvoorbeeld een wijkteam in de experimenten die Movisie bekeken heeft?
‘Heel goed. De wijkteams en de sociaal- en maatschappelijk werkers in een wijk waren heel blij met de komst van de reclasseringsmedewerkers; ze werden met open armen ontvangen.’

Hoe verklaar je dat?
‘Onder andere door ambulantisering komen en blijven steeds meer mensen die het zelf niet goed redden en zorg nodig hebben thuis wonen. Onder hen zijn ook mensen die delicten plegen of mogelijk gaan plegen. Wijkteams vinden criminaliteit soms een beetje eng of spannend. Ze waren daarom blij dat er mensen in de wijk kwamen die gespecialiseerd zijn in (het afbouwen van) crimineel gedrag, in het inschatten van en acteren op risico’s en die de mogelijkheden in de strafrechtketen kennen. Vice versa hebben sociaal professionals kennis en kunde in huis die voor reclasseringsmedewerkers van belang zijn, bijvoorbeeld omtrent psychische problemen, schulden, of een lvb.

Als het goed van de grond komt, is reclassering in de buurt dus goed voor de cliënten, voor de wijk en voor de sociaal professionals in de wijk?
‘Ja, ik denk echt dat het win win kan zijn voor iedereen. Reclasseringsmedewerkers kunnen met hun specifieke kennis en kunde echt van grote meerwaarde zijn in een wijk en door en duurzame samenwerkingen met het sociaal en het veiligheidsdomein, kan veel narigheid worden voorkomen.’