Burgemeester Deetman vroeg hem pas waarom hij niet

eerder had aangeklopt bij de gemeente voor hulp. De problemen waarmee het

gezinsvervangend tehuis in de Haagse Spoorwijk kampte, kwamen nu niet bepaald

uit de lucht vallen. Al vanaf de opening in 1994 bleken bewoners en medewerkers

te maken hebben gehad met toenemende criminaliteit in de wijk. Inbraken en

insluipingen waren tot twee jaar terug schering en inslag. Vanaf april vorig

jaar zijn cliënten en medewerkers ook slachtoffer van bedreigingen met wapens,

pesterijen en aanhoudende scheldkanonnades van buurtbewoners. ‘

Maar bij Humanitas hebben we een instelling van “wij lossen onze eigen

sores wel op”,’ zegt Jos Melief, regiomanager in Zuid-Holland van de afdeling

dienstverlening aan mensen met een handicap van Stichting Humanitas. Maar

bewoners werden gepest door de jeugd en dikwijls uitgescholden. Ze werden

agressief benaderd, soms bedreigd met een mes. Niet veel later werden ook

medewerkers de dupe van dit geweld. Ze zagen verder hoe er in de straat werd

gedeald, met wapens werd gezwaaid en auto’s werden beschadigd. ‘Toen afgelopen

november één van onze cliënten werd beroofd en gemolesteerd was de maat vol’,

zegt Melief. ‘Ik heb direct melding gemaakt bij de inspectie, de directie van de

woonstichting verzocht om spoedberaad en het zorgkantoor werd op de hoogte

gesteld.’

Het wooncentrum voor mensen met een verstandelijke handicap aan de Haagse

Schaepmanstraat kreeg al vanaf de oprichting te maken met insluipingen,

inbraken, diefstal en brandstichting. In 1997 heeft Humanitas daarom gesprekken

gevoerd met cliënten, verwanten en personeelsleden. De ondervraagden gaven

duidelijk aan dat er meer aan de veiligheid moest worden gedaan. Humanitas

ontwikkelde een plan van aanpak en in overleg met de woningstichting, de politie

en een aannemer werd voor honderdduizend gulden verspijkerd aan het gebouw om

het inbraakveiliger te maken. Sindsdien zijn er nauwelijks meer insluipingen en

inbraken voorgekomen. ‘Toen ik twee jaar geleden regiomanager werd, ben ik me

wezenloos geschrokken van al die narigheid. Maar ik was blij dat inbraak en

diefstal afnamen, tegelijkertijd wilde ik ervoor waken dat het tehuis een soort

burcht zou worden,’ vertelt Melief.

Is het plaatsen van een GVT in een sociaal zwakke wijk als de

Spoorwijk niet vragen om problemen?

‘Begin jaren negentig kwam een aantal ouders met het initiatief om een

wooncentrum voor kinderen aan de Schaepmanstraat te bouwen. Deze ouders wóónden

al met hun kinderen in de Spoorwijk, sommigen zijn er geboren. De ouders riepen

de hulp in van de gemeente Den Haag en Humanitas. Er kwam een tehuis met

appartementen voor achttien cliënten. Destijds was de Spoorwijk al een sociaal

zwakke buurt, maar we verwachtten veel van de saneringsplannen. Voor ons was het

ook nieuw om een gezinsvervangend tehuis in een grote stad te runnen. Maar we

hebben het nooit nodig gevonden van tevoren te analyseren of we deze cliënten in

deze context in zo’n huis moesten laten wonen. De vooruitzichten van de wijk

waren goed.’

Zijn de huidige omstandigheden geen reden om jullie heil elders

te zoeken?

‘Ik ben natuurlijk verantwoordelijk voor de veiligheid van mijn mensen,

dat besef ik terdege, maar ik weiger toe te geven aan terreur uit de buurt. Een

gedwongen verhuizing is toch van de gekke? Het probleem is een wijkprobleem. Ook

de school aan de overkant van de straat ondervindt veel overlast van de jeugd,

evenals de bibliotheek en de speeltuin. Er moet dus op wijkniveau een oplossing

komen. In dezelfde maand dat de terreur grote vormen aannam, is de subsidie

gestopt voor het jeugdwerk. Dat zegt wel iets. Inmiddels heeft de gemeente

toegezegd dat het jeugdwerk opnieuw wordt opgepakt. Met de politie is

overeengekomen dat ze voor meer toezicht zorgt en ook echt komt als het nodig

is. Elke ochtend heb ik contact met de locatiemanager. De afgelopen weken is het

gelukkig weer betrekkelijk rustig in de Schaepmanstraat. De afspraak is dat als

er nog één maal iets ernstigs gebeurt, deze woonsituatie gelijk ophoudt. Met

mijn management-team ben ik in overleg over de vraag of dit wel de juiste

woonsituatie is voor onze doelgroep. We zijn er nog niet uit. Het blijft een

moeilijk dilemma. Er zijn bewoners bij die per se in de Spoorwijk willen blijven

wonen. Afgezien van de wensen van cliënten, betekent een opgelegde verhuizing

ook een extra kostenpost van anderhalf miljoen gulden. Daar moet de gemeenschap

dan voor opdraaien.’

Een medewerker nam het initiatief om op persoonlijke titel bij

de gemeenteraad te klagen over de onveiligheid. U wilde er geen ruchtbaarheid

aan geven.

‘Ik ben zeker niet iemand om iets onder het tapijt te vegen. Dat werkt

als een boemerang, je krijgt het altijd dubbel zo hard terug. Ik handelde uit

tactische motieven. We waren net bezig een goede strategie op te zetten. Als de

zaak voortijdig in de pers zou worden besproken, dan zou er wellicht voeding

worden gegeven aan basaal-reagerende mensen. Er wonen veel verschillende

culturele groeperingen in de wijk. We zouden in hectische omstandigheden

terechtkomen waar vooral de cliënten de dupe van zouden worden. Ik wilde

voorkomen dat de zaak ging escaleren. Deze cliënten zijn zeer gevoelig voor

spanningen. Dat blijkt nu dus ook. Een van de bewoners is in een psychose

geraakt, mede door alle stress en aandacht rond de problemen. Het zal nog

maanden duren voordat de rust weer een beetje is weergekeerd onder de bewoners.

Inhoudelijk sta ik overigens wel achter de brievenschrijver. Hij klaagt over te

weinig bescherming van de politie. Ik kan me voorstellen dat hij zich onveilig

voelde. Ik vind het alleen jammer dat hij zonder overleg met het management aan

de bel heeft getrokken. Zijn timing was behoorlijk ongelukkig. We waren net

bezig met een strategische aanpak van de problemen, die wilden we in alle rust

uitvoeren.’

De samenwerking met de politie, daar schort het nogal

aan?

‘Ik vind het vooral erg jammer dat de politie de zaak voorheen nooit

eerder serieus heeft opgepakt. We hebben aangifte gedaan van alle perikelen,

maar de gebeurtenissen werden afgedaan als incidenten. De verantwoordelijke

politiechef probeerde zijn straatje schoon te vegen in een interview met een

regionale krant. Wij zouden “gebruik maken van de situatie”. Dat is mij in het

verkeerde keelgat geschoten. Er zijn straten in de buurt die de politie zelf

betitelt als no-go-area. Ze moeten de problemen niet bagatelliseren. Gelukkig

heeft wethouder Kleinsma haar invloed aangewend en de politie heeft overtuigd

dat er meer toezicht moest komen.’

Kun je na deze ervaring zeggen dat de community care zijn

grenzen kent?

‘Ik geloof heilig in community care. Een totale integratie is

waarschijnlijk niet mogelijk. Maar het is al mooi als mensen vredig naast elkaar

kunnen leven. In Barendrecht, waar we verschillende woonlocaties aan de rand van

de stad hebben, gaat het prima. Ook hier gebeurt wel eens wat, maar we komen er

altijd uit met de buurt. Ons uitgangspunt is en blijft dat deze groep zoveel

mogelijk deel moet kunnen uitmaken van de maatschappij. Dat betekent dat ze in

principe moet kunnen wonen waar ze wil. Misschien is het, na de ervaringen die

wij hebben opgedaan, wel zinnig dat de sector zich buigt over de vraag wat het

perspectief is van bewoners die ervoor kiezen om in een dergelijke wijk te gaan

wonen. Mensen met een verstandelijke handicap zijn kwetsbaarder dan veel andere

mensen. Maar dat is geen reden om ze in de bossen te houden. In die kleffe

woonvoorzieningen met slagbomen voor de deur met een bordje “verboden voor

onbevoegden”. Vréselijk.’/Jeannine Westenberg