Van der Krans is projectleider ouderenmishandeling bij Veilig Thuis Utrecht. In haar regio kwamen in 2010 dertien meldingen binnen van ouderenmishandeling. In 2014 waren dat er tweehonderd. Dit heeft volgens haar twee redenen. Ouderenmishandeling komt vaker voor dan vroeger én mensen worden zich meer bewust van het bestaan van ouderenmishandeling.

Beledigen en bedreigen

‘Iedereen die met zijn voeten in de klei staat en kennis heeft van wat ouderenmishandeling is, kent een situatie van ouderenmishandeling’, zegt Van der Krans. Ze vertelt dat als ze een lezing geeft over het onderwerp en haar toehoorders van tevoren vraagt wie hier wel eens mee te maken heeft gehad, slechts enkelen hun hand opsteken. Stelt ze dezelfde vraag na afloop van de lezing nog een keer, gaan bijna alle handen omhoog. ‘We weten niet altijd goed wat er valt onder ouderenmishandeling. Mensen denken bij mishandeling vaak aan hele ernstige dingen. Maar bijvoorbeeld het structureel beledigen, bedreigen of bestelen van ouderen valt hier ook onder.’

Bewustwording

In 2013 liep er een campagne van het ministerie van VWS om meer bewustwording te creëren over het onderwerp ouderenmishandeling. Dit heeft bijgedragen aan het toegenomen aantal meldingen. Van der Krans: ‘Het was een hele goede campagne. Ik weet zeker dat bijna iedereen zich bijvoorbeeld het reclamespotje van de oudere meneer met het kapotte houten bootje nog herinnert.’

Langer thuis

Aan de andere kant neemt ouderenmishandeling toe. Onder andere omdat er gestuurd wordt op langer thuis wonen. ‘Mensen hebben minder kinderen dan vroeger dus de mantelzorgtaken zijn zwaarder omdat ze verdeeld worden over minder mensen. Daarnaast zijn er veel bezuinigingen geweest en worden mensen ouder waardoor ze langer kwetsbaar zijn. Ook worden we vaker dan vroeger alleen oud. Dit zijn risicofactoren waardoor de kans op mishandeling toeneemt.’

Afhankelijk

Toch wordt ouderenmishandeling in veel gevallen niet gemeld. Van der Krans: ‘Als er bij je wordt ingebroken, bel je politie en wil je dat boef gepakt wordt. Dat vinden we allemaal logisch. Maar wanneer een oudere mishandeld wordt, gebeurt dit in 80 tot 85 procent van de gevallen door iemand uit hun directe omgeving. Iemand waarvan ze afhankelijk zijn. Dat leidt ertoe dat ze zelf praktisch nooit melden.’

Ouderenmishandeling is volgens Movisie een onderschat probleem en wordt meestal niet of te laat herkend. Het aantal meldingen stijgt jaarlijks. In 2014 zijn er in totaal 2360 meldingen en adviesvragen geregistreerd bij Veilig Thuis. Lees meer >>

Melden

Sociaal professionals die ouderenmishandeling constateren, kunnen dan ook in een lastig parket terechtkomen. Want wat moet je doen als de oudere in kwestie niet wil dat je de mishandeling meldt? Van der Krans: ‘Je moet altijd twee afwegingen maken. Kijk eerst naar de wilsbekwaamheid. Is de oudere in staat te benoemen wat hij of zij echt wil en kan hij of zij de situatie goed inschatten?’

Meldcode

Daarnaast heb je als professional te maken met de meldcode. ‘Als je ziet dat iemand in een onveilige situatie zit of komt, ben je verplicht om te melden. In dat geval moet je je er niet bij neerleggen als de oudere niet wil dat je meldt.’

Communiceren

Het allerbelangrijkste is volgens Van der Krans echter dat je als sociaal professional overlegt met collega’s en de situatie en zorgen ook bespreekt met de oudere. Overleg bijvoorbeeld met de huisarts of de wijkverpleegkundige en bespreek samen hoe je de oudere kunt beschermen en beoordeel samen of de situatie nog verantwoord is. ‘Het is belangrijk dat de mishandeling bij alle betrokken partijen bekend is en dat hierover gecommuniceerd wordt. Dus ook met de oudere zelf. Neem hem of haar mee in het keuzeproces en voorkom dat je in de ogen van de oudere van de ene op de andere dag ingrijpt.’ Van der Krans benadrukt ook dat het belangrijk is om te kijken naar verschillende oplossingen. ‘Het is niet altijd nodig iemand op te laten nemen. Soms kan medicatie bijvoorbeeld een oplossing bieden.’

Veilig Thuis

Wanneer je twijfelt, kun je altijd advies vragen aan Veilig Thuis. ‘Ik merk dat mensen de drempel om Veilig Thuis te bellen hoog vinden. Maar je kunt ook anoniem bellen. We krijgen de hele dag dergelijke telefoontjes en kunnen vanuit onze ervaring helpen om in te schatten hoe ernstig de situatie is, advies geven over welke vragen je kunt stellen en welke stappen je kunt nemen.’