Door Maria van Rooijen – Over wat een krachtwijk is zijn bewoners en betrokkenen bij de aanpak van de Rivierenwijk in Deventer het roerend eens. Dat is een wijk waar mensen graag willen wonen, waar het veilig is, bewoners zich aan de regels houden, hun buren kennen en elkaar kunnen verstaan. De kans dat de Rivierenwijk straks daadwerkelijk zo’n wijk wordt, achten ze allemaal hoog, ook al zijn de doelstellingen in het sociale programma voor de wijk behoorlijk ambitieus. Want in deze wijk, waar 65 procent van de 5000 bewoners allochtoon is, wonen dubbel zoveel uitkeringsgerechtigden dan het landelijk gemiddelde. In 2011 moet tachtig procent van hen een sterkere positie op de arbeidsmarkt hebben. Het aantal ondernemingen in de wijk moet zijn verdubbeld. Geen leerling mag zonder startkwalificatie de school verlaten, terwijl nu bijna geen kind een hoger opleidingsniveau heeft dan vmbo. Op dit moment bezoekt de helft van de kinderen een basisschool buiten de wijk. Straks moeten de drie basisscholen samengaan tot één (brede) school – ‘de beste van Deventer’ – waar negentig procent van de kinderen naartoe gaat. Nu is het aantal te zware kinderen dubbel zoveel dan gemiddeld. Dat moet de helft minder door alle kinderen te laten sporten. Het kwart van de bewoners dat zich actief met de wijk bemoeit, moet over drie jaar zijn verdubbeld.
Maatschappelijke verbetering
Het optimisme over de slagingskansen van deze doelstellingen baseren ze op de wijze waarop gemeente, wooncorporatie Rentree en bewoners met de wijkvernieuwing aan de slag zijn gegaan. De plannen daarvoor startten in 2005, toen gemeente, wooncorporatie en bewoners het eens waren over een herstructureringsplan. Dat plan behelst niet alleen sloop van 500 woningen, nieuwbouw van 900 woningen en enkele ingrijpende infrastructurele veranderingen, maar ook verbetering van de sociaal-maatschappelijke positie van de wijkbewoners. ‘Want’, zegt Theo van Enckevort, wijkmanager van Rentree, ‘ons uitgangspunt is dat de sociale positie van de bewoners leidend is voor fysieke verbeteringen. Je kunt wel prachtige huizen bouwen, maar als daaromheen niets gebeurt, er geen voorzieningen zijn, bewoners zich niet veilig voelen, dan is zo’n wijk niet aantrekkelijk. Wij willen dat straks veel bewoners die tijdelijk elders gehuisvest worden, terugkeren. Dat is ook een economische factor.’
Regie bij corporatie
Opmerkelijk is dat de regie over de uitvoering van die plannen, inclusief het sociale gedeelte, bij de wooncorporatie ligt. De gemeente denkt zo de slagvaardigheid te vergroten. Martin Schuttert, programmaregisseur grotestedenbeleid van Deventer: ‘De wooncorporatie staat dichtbij de bewoners en kent de wijk goed. Als we zowel het “steen” als het sociale willen aanpakken kan dat beter in één hand liggen. Het betekent niet dat Rentree de baas is, maar zij neemt de organisatie op zich. Zij geeft organisaties opdrachten voor diensten en zorgt voor onderlinge samenwerking.’ Deze regieverdeling vergemakkelijkt de financiering van de wijkaanpak in het kader van de Vogelaarwijken. Gemeente en Rentree hadden al afspraken gemaakt over de financiering van de herstructureringsplannen. Toen minister Vogelaar de Rivierenwijk aanwees als een van de veertig krachtwijken, moest het vernieuwingsplan voor de wijk alleen worden aangevuld met door de minister vastgestelde ‘charters’. Dat betekende dat er specifieke plannen werden ontwikkeld voor beter onderwijs, het tegengaan van schooluitval, meer sportvoorzieningen, de bouw van een wijkvoorzieningencentrum en een ondernemingshuis voor startende bedrijfjes. Terwijl corporatiekoepel Aedes ruziet met de minister over financiering van de wijkaanpak, heeft Rentree al toegezegd haar deel daarvoor te betalen. Van Enckevort: ‘Meestal hebben de gemeenten de regie. Dan zeggen corporaties: wij zijn geen pinautomaten voor de gemeente. Om de voortgang van de wijkaanpak niet te frustreren betalen wij 2,8 miljoen euro, als we dat alsnog terugkrijgen is dat mooi meegenomen.’
Kolonistenproject
Het te verwachten succes hangt daarnaast voor een belangrijk deel samen met de wijze waarop de bewoners bij de wijkvernieuwing worden betrokken. In 2004 heeft welzijnsorganisatie Raster daarvoor de methodiek ‘Kolonisten in de wijk’ ontwikkeld. Opbouwwerkers organiseerden onder andere een groot aantal bijeenkomsten bij mensen thuis. Tijdens deze ‘keukentafelgesprekken’ vertelden bijeengetrommelde bewoners wat zij belangrijk vonden bij wijkvernieuwing. Dit resulteerde in een ‘Meetlat’ van een tiental criteria waaraan de wijk moet voldoen.
Het hele artikel kunt u lezen in Zorg + Welzijn Magazine nummer 3, maart 2008
