Het beleid van de overheid bij de invulling van de eigen verantwoordelijkheid van de burger blijft beperkt tot ‘zelf kiezen en betalen’. Het beleid reduceert de burger tot een consument voor wie vooral financiële prikkels gelden. Dat schrijft de RMO in haar advies aan het kabinet. De raad adviseert over de vraag hoe het kabinet de eigen verantwoordelijkheid kan bevorderen. ‘Zij moet burgers niet alleen meer te kiezen geven, maar ook meer te beslissen. Bij de herziening van de verzorgingsstaat moet de politiek meer gebruik maken van de verschillen in de samenleving’, vindt de RMO.
Burgers willen verschillend zijn en dat verschil ook maken. De raad doet aanbevelingen om daarop in te spelen. Op terreinen waar de overheid feitelijk weinig invloed heeft, moet zij haar beleid beëindigen. De overheid moet zich meer toeleggen op sturing van ongewenste gevolgen van maatschappelijke processen in plaats van te proberen specifieke maatschappelijke uitkomsten tot stand te brengen.
Verder is de RMO voor meer particuliere risicobescherming via verzekeringen. Dat bevordert de variëteit van de verzekeringen en het versterkt nieuwe vormen van solidariteit. Een voorbeeld is de invoering van de nieuwe zorgverzekeringen. ‘Door de onzekerheid over de stelselverandering ontstond ruimte voor uiteenlopende collectieven om verzekeringen voor de eigen achterban te sluiten. Medewerkers van bedrijven, gemeentelijke sociale diensten en belangengroepen bleken krachtige inkoopcombinaties te kunnen vormen. Variëteit en solidariteit hebben hier een nieuw verbond gesloten, dat tot voorbeeld kan dienen voor andere delen van de verzorgingsstaat.’
