Meer naar de mens kijken in de zorg; het klinkt mooi, maar is vaak moeilijk. De praktijk van het zorgen wordt noodzakelijk gevormd door gewoonten, routines en culturen. In de zorg voor dementerende mensen is niet altijd ruimte voor gevoelens van de cliënt: zij kunnen zich immers vaak moeilijk uiten. Uit onderzoek van Madeleine Timmermann blijkt dat het wel mogelijk is om daar aandacht aan te schenken zonder bestaande routines drastisch bij te stellen.
Theorie
De kunst is om oog te hebben voor individuele noden van de patiënten. Timmermann, die promoveert aan de Universiteit van Tilburg, gebruikt daarvoor de zogeheten presentietheorie, een theorie uit de zorgethiek die steeds belangrijker wordt. Hierin staan aandacht en toewijding aan de zorgbehoevende centraal. Belangrijk daarbij is kijken naar wat een zorgbehoevende nodig heeft en niet wat gewoonte of routine voorschrijft.
Handdoek
Timmermann maakte gebruik van video-opnames en een bestaande verbetermethode in de ouderenzorg – de zogeheten Video Interactie Begeleiding. De beelden laten zien hoe dementerenden hun ongenoegen kenbaar maken in woorden als ‘ au’, ‘ kou’ en ‘ help’. Verzorgenden en verpleegkundigen kunnen de beelden bekijken en zo met enige afstand de dagelijkse praktijk onder de loep nemen en aanpassen. Soms is bijvoorbeeld een voorverwarmde handdoek bij het wassen al voldoende om veel ongenoegen weg te nemen.
Relationeel
Het is wel degelijk mogelijk om gevoelens van ongemak of pijn bij individuele dementerenden op te merken, zo blijkt uit het onderzoek. Dat wil niet zeggen dat routines, gewoonten of protocollen er niet toe doen, maar zorgverleners leren ze toetsen aan de praktijk. Timmermann noemt dat relationele afstemming: een balans zoeken tussen zorgverlener en zorgbehoevende. Voor de zorgverlener komt het erop aan om, door het decorumverlies heen, de dementerende als een waardig mens te blijven zien.
Meer nieuws in uw inbox? Klik hier voor de gratis Zorg + Welzijn Nieuwsbrief. Voor meer achtergronden en opinies, neem hier een abonnement op Zorg + Welzijn Magazine.
Bron: foto: ANP Lex van Lieshout
