Lees hier het opiniestuk van Rinus Otte in Trouw >>


De rechter vindt wel dat verslaafden hulp en steun moeten krijgen, maar dat de samenleving ‘de verliezer soms moet loslaten om op zijn eigen kracht te teren, ook als dat een verlorene oplevert’. Otte zegt dat hij ‘niet zo overtuigd is’ van de verminderde toerekeningsvatbaarheid door verslaving. ‘Verslaafden grijpen steeds opnieuw naar de dope of de drank, en ze zoeken telkens dezelfde verkeerde vrienden op. Dat is keer op keer een keus tussen omkeer of doorgaan met verslavingsgedrag.’

Leefpatroon
Hij vindt dat veel forensische ambulante programma’s te veel van de veroordeelden verwachten om zich aan een ‘gewoon’ leefpatroon aan te passen. Het inschakelen van gevangenispsychiaters voor basale zorg voor de ergste psychische nood is volgens de rechter beter én goedkoper. ‘Binnen het strafrechtelijk kader is soms geen zorg mogelijk, we moeten accepteren dat bekommerden en verloederden niet altijd in een strafrechtelijke zorginstelling kunnen zitten. Dat moeten we aanvaarden, want een publiek vangnet van de huidige omvang kunnen we niet meer betalen.’

Afglijden
Otte vindt dat we ons maatschappij-, mens- en straatbeeld beter kunnen toesnijden op de beperkte maakbaarheid van mens en samenleving. ‘Mensen kunnen alleen zichzelf helpen en als dit niet lukt, moeten we treuren om het afglijden van een medemens, maar niet meer dan dat.’ Daar past een klassieke celstraf bij die niet pretendeert mensen te helpen, aldus de rechter.

Zinloos
‘Het straffen van criminele verslaafden zonder behandeling is zinloos’, zo reageert Paul van Rooij. ‘Behandeling van verslaafden is niet alleen behandeling van een stoornis, maar zorgt ook voor preventie van criminaliteit.’ Met behandeling kan het vaak uitzichtloze patroon van vastzitten, vrijkomen en terugvallen worden doorbroken, aldus de directeur van GGZ Nederland.

Heroïnebehandeling
Waarom moeten we de verliezers aan hun lot overlaten, vraagt Van Rooij zich af. ‘We accepteren al jaren dat mensen geen eind kunnen maken aan hun verslaving, zonder dat we hen in de goot laten liggen.’ Zo wordt er aan de zwaarste patiënten methadon en heroïne verstrekt en worden dakloze verslaafden van de straat gehaald en behandeld. ‘Tot grote tevredenheid van de bestuurders én inwoners van de steden waarin dit gebeurt. Daar zien ze namelijk dat de overlast en criminaliteit door verslaafden is gedaald’, aldus Van Rooij.

Geld
Natuurlijk kost dit geld, geeft de directeur van GGZ Nederland toe. ‘Maar het levert nog veel meer op. Behalve dat burgers zich veiliger voelen, hoeven schadeverzekeringen minder vaak uit te keren, de politie hoeft minder vaak uit te rukken om de ontlasting van de toch al drukbezette rechtbanken nog maar te zwijgen. Elke euro besteedt aan zorg aan verslaafden, levert een besparing op van 2,13 euro aan maatschappelijke kosten. Een investering die de moeite waard is.’

Eigen schuld
Verslaving is geen kwestie van eigen schuld, dikke bult, onderstreept Van Rooij. ‘Eigen verantwoordelijkheid is er wel degelijk bij verslaafde criminelen, maar de keerzijde moet zijn dat er ook begrip moet zijn voor die onbedwingbare hunkering naar verslavende middelen bij sommigen. En dat behandeling daarin haar rol moet hebben, daar worden zowel het individu als de samenleving beter van.’