Een effectieve samenwerking is samenwerking die leidt tot het bereiken van de gestelde doelen. Ondanks de logica en eenvoud van deze stelling, is juist het realiseren van deze effectiviteit de uitdaging die voorligt.

In de visie van Conclusion Advies en Management en ten grondslag aan de ontwikkelde instrumenten ligt de veronderstelling dat een effectieve samenwerking de resultante is van een zorgvuldig proces met de betrokken partners. In dit proces moet worden ingegaan op de verschillende aspecten van samenwerking. De verschillende aspecten van samenwerking noemen wij ook wel bouwstenen. Bouwstenen die in gezamenlijkheid de samenwerking vormgeven en die, wanneer bezien als complementair geheel, kunnen leiden tot een effectieve samenwerking.

De zes bouwstenen, gebaseerd op het INK-model, die Conclusion Advies en Management onderscheidt zijn: Visie en Beleid, Regie en Organisatie, Werkprocessen, Inzet Professionals, Middelen en Prestaties.  De complementariteit van de bouwstenen is grafisch weergegeven in figuur 1:

In de praktijk wordt de samenwerking vaak gebaseerd op afspraken rond een enkele bouwsteen. Na verloop van tijd komen de partners tot de conclusie dat er bottlenecks zijn die een effectieve samenwerking in de weg staan. De partners hebben aan de start de samenwerking niet gesproken over alle aspecten van de samenwerking en dit leidt tot bottlenecks.
Een mooi voorbeeld is de samenwerking waarbij afspraken worden gemaakt over te behalen resultaten. Een tekort aan (uren bij de) professionals en beperkte financiële middelen zorgen er in de praktijk voor dat de resultaten niet worden behaald.

Een ingewikkelder voorbeeld is de situatie waarbij tal van acties worden ontwikkeld met de partners maar waarbij het onduidelijk is in welke mate de geïnitieerde acties daadwerkelijk bijdragen aan het gestelde doel. Van een samenwerking waarbij de partners niet vooraf de vraag beantwoorden wat de samenwerking over een aantal jaar moet hebben opgeleverd, kunnen per definitie de acties niet effectief zijn.

‘Een samenwerking zonder visie is per definitie niet effectief’
Het is onze mening dat een effectieve samenwerking alleen tot stand kan komen als alle bouwstenen worden meegenomen in het tot stand komen van de samenwerkingsafspraken. Daarbij moet worden begonnen met de bouwsteen ‘Visie en beleid’ maar daarna zijn alle bouwstenen onderling met elkaar verbonden. De ene bouwsteen kan als het ware niet zonder de andere bouwsteen. Werkprocessen kunnen bijvoorbeeld niet goed worden vormgegeven als er onduidelijkheid bestaat over de regie.

Het komen tot een effectieve samenwerking is meer dan het uitspreken van een intentie of het verzamelen van partners in een gebouw. Een effectieve samenwerking is de resultante van een zorgvuldig proces waarin partners zich committeren aan een gemeenschappelijk doel en dit doel onderbouwen met afspraken over de verschillende bouwstenen. Daar waar iedereen wordt uitgedaagd om meer samen te werken is het de uitdaging om een betere en succesvollere samenwerking te realiseren.

Om het gezamenlijke proces om te komen tot afspraken zo veel mogelijk te ondersteunen, is door Conclusion Advies en Management in opdracht van de Provincie Utrecht een instrument ontwikkeld. Met behulp van deze convenantbouwer kunnen gemeenten en (CJG-)partners invulling geven aan de verschillende bouwstenen. Het instrument biedt hierbij niet enkel de noodzakelijke vragen, maar geeft per vraag ook een mogelijke voorbeeldinvulling. Deze invulling is gebaseerd op reeds bestaande samenwerkingsafspraken in het land.

Het instrument is ontwikkeld om samenwerkingsafspraken rond CJG’s te ondersteunen. Als het CJG is gerealiseerd en de eerste ervaringen zijn opgedaan, kan het gewenst zijn om het CJG eens door te lichten. Wat gaat er goed? Wat kan er beter? Over welke instrumenten is nog onvoldoende nagedacht?

In het doorlichtinginstrument wordt aan de hand van verschillende vragenlijsten de huidige stand van zaken in kaart gebracht. Hierbij bieden de eerder genoemde bouwstenen de noodzakelijke structuur. In de vragenlijsten wordt ingegaan op het bestaan van een CJG-basisstructuur en de beleving van professionals over de samenwerking en de effectiviteit van de samenwerking. Bij deze laatste wordt onderscheidt gemaakt tussen de beleving van kernpartners en schilpartners. Het instrument kan door organisaties als zelfanalyseinstrument worden ingezet, maar kan ook voor de samenwerkende organisaties worden uitgevoerd.

Met de convenantbouwer en het doorlichtinginstrument willen de Provincie Utrecht en Conclusion Advies en Management beginnende of reeds bestaande CJG’s zoveel mogelijk ondersteunen in het realiseren van hun ambitie: het daar waar nodig ondersteunen van ouders met opvoeden en het ondersteunen van jongeren en kinderen met opgroeien.

U ondersteunt als gemeente en CJG de ouders, jongeren en kinderen, wij ondersteunen u en uw CJG-ontwikkeling.

Natalie Bremmer en Boudewijn van Opstal, adviseurs bij Conclusion Advies en Management