‘Je krijgt nooit precies wat je in gedachten had. Je kunt er alleen op vertrouwen dat een samenwerking je meer gaat opleveren dan wanneer je het in je eentje zou doen.’ Of het nu gaat om samenwerken op het persoonlijke of het organisatorische vlak, het vertrouwen in elkaar en het opgeven van je autonomie zijn niet vanzelfsprekend, stelt Opheij. Hij helpt bestuurders, managers en professionals  om samen te werken, hij adviseert, schreef  het boek Leren samenwerken tussen organisaties (managementboek van het jaar 2013), deed promotieonderzoek naar leiderschap in samenwerkings verbanden.

Transitie

Samenwerken, het is een woord dat vaak wordt gebruikt als het gaat over de transities. Een woord dat in theorie goed uitpakt, maar in de praktijk blijft het iets lastigs, weet Opheij. Gemeenten, zorg- en welzijnsaanbieders, zorgverzekeraars, ze moeten allemaal samen de zorg en welzijn op een nieuwe manier vormgeven en op een andere manier financieren. ‘Gemeenten zijn bezig met het vormgeven van wijkteams, zorgverzekeraars moeten de inkoop veranderen,  zorginstellingen zijn bezig met de gevolgen van de overheveling  van AWBZ-zorg. Iedereen is apart met zijn vraagstukken bezig. Ze komen elkaar af en toe wel eens tegen, praten met elkaar, maar dat is nog geen samenwerken.’

Niet alleen professionals in Zorg en Welzijn moeten hun cliënten helpen hun eigen kracht en netwerk aan te boren. Leidinggevenden in de sector zouden dat ook bij de professionals moeten doen, vindt Paut Kromkamp. Zij geeft tijdens het Zorg + Welzijn Jaarcongres een sessie over ‘Oplossingsgericht werken en leiding geven’. Lees hier het interview met Paut >>

Belangen

Wat moet je dan wel doen voor een kansrijke samenwerking? ‘Ten eerste moet je definiëren wat de gedeelde ambitie is en moet je recht doen aan de belangen’, weet Opheij. ‘Echt investeren om tot gezamenlijke ambities te komen. Ondanks de bezuinigingen moet je op zoek naar een win-winsituatie voor iedereen. Doe je dat niet, dan zullen partijen denken: nou, als het zo moet, dan doe ik het liever alleen.’

Relatie

Ook is het belangrijk om te investeren in de persoonlijke relatie met professionals, managers, bestuurders van alle betrokken partijen, adviseert de expert. ‘Leer elkaar echt kennen: waar sta je voor? Wat is je motivatie, wat zijn je persoonlijke drijfveren? Wat zijn de belangen? Niet elkaar de tent uitvechten of simpelweg de koek verdelen. Wanneer het samenwerkingsvraagstuk gedefinieerd is en je elkaar goed kent, kies je een werkmethode en is het belangrijk dat je aan de slag gaat. Samen doen is belangrijker dan alleen praten.’

De eigen kracht van burgers aanspreken kan alleen door de juiste gesprekstechnieken te gebruiken. ‘Professionals kunnen onbedoeld iemands motivatie negatief beïnvloeden door te gaan overtuigen of eigen oplossingen aan te dragen.’ Peter Wesdorp geeft een sessie gesprekstechnieken op het Zorg + Welzijn jaarcongres. Lees hier het interview met Peter Wesdorp >>

Aanbieders

Gemeenten kunnen dan met verschillende vormen van regie werken. Welke strategie het beste past, hangt af van bijvoorbeeld de regio, het aantal aanbieders en de politieke overtuiging. ‘Zo bestaan er regio’s met veel en versnipperde aanbieders die niet gewend zijn om samen te werken. Dan is het als gemeente goed om te zeggen: ik trek het leiderschap naar me toe, want als ik het aan het veld overlaat, krijg je halfbakken compromissen. ‘

Leiderschap

Andere regio’s zijn weer heel overzichtelijk; daar zijn maar enkele aanbieders die van oudsher al heel erg met elkaar optrekken. ‘Als je dan als gemeente het leiderschap naar je toetrekt en aandringt op aanbestedingen, gooi  je een groot samenwerkingspotentieel weg.’

Bijsturen

‘Er is niet één juiste manier van samenwerken, maar het is wel goed om na te denken wat de slimste strategie is’, weet Opheij. En daarna is het constant bijsturen, want samenwerkingsvraagstukken zijn niet statisch, maar juist heel veranderlijk. ‘Stel een college van B&W valt om, er komt een aanpssing van de regelgeving, of een zorgbestuurder gaat met pensioen. Dan verandert de context weer en dus de belangen.’

Meer weten over de voorwaarden voor een goede samenwerking en de manieren waarop je de samenwerking kunt aanpakken? Kom dan naar het Zorg + Welzijn Jaarcongres op 11 september. Wilfrid Opheij houdt daar de lezing: Hoe geven gemeenten, zorgverzekeraars en welzijns- en zorgaanbieders gezamenlijk vorm aan de regie in het sociaal domein en de eerste lijn? Lees hier meer over het programma en inschrijven >>