cDoor Alexandra Sweers – Wanneer een vluchtelingvrouw verkracht is, zwijgt zij ook vanwege de schaamte en de aangetaste eergevoelens die gepaard gaan met de cultuur. Maar vooral, meent Tankink, omdat ze het vernietigende effect willen stoppen. ‘Ze zijn bang dat hun man wil scheiden, dat de kinderen worden afgenomen, dat de kinderen op hun beurt erop aangekeken worden. Zo’n gebeurtenis vernietigt de hele sociale structuur van een vrouw. Door te zwijgen wil ze dat proces stoppen.’

Godsdienst
De antropologe, verbonden aan het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC), deed onderzoek onder vrouwen uit Sudan, Afghanistan en Bosnië-Herzegovina die slachtoffer werden van seksueel geweld. Verschillende landen waar het christendom en de islam een grote rol spelen in het dagelijks leven. ‘Maar in ieder land beleven ze de godsdienst weer op een andere manier. Het blijkt dat er onderling weinig verschil bestaat in hoe de vrouwen hiermee omgaan.’

Geheimhouding
Het zwijgen kan van grote negatieve invloed zijn op de asielprocedure van deze vrouwen, legt Tankink uit. ‘Vaak hebben echtgenoten een gezamenlijk dossier, dus durven de vrouwen er niet over te praten. Ook weten ze vaak niet wat geheimhouding inhoudt, of geloven daar niet in, omdat ze enkel corrupte ambtenaren in het land van herkomst kennen.’ Wanneer ze blijven zwijgen, komt de ernst van hun situatie niet boven tafel.

Trauma
Toch willen de vrouwen wel dat iemand ervan weet. De huisarts, de toegangspoort naar speciale hulpverlening, vraagt er echter nauwelijks naar, stelt Tankink. ‘In de tweedelijn wordt er wel naar mogelijke verkrachting gevraagd, maar vaak door vrouwelijke hulpverleners. Voor mannen is dat moeilijker.’ Op traumaverwerking zitten de slachtoffers niet altijd te wachten. ‘Ze willen er af en toe over praten met een hulpverlener die ook naar andere sociale problemen in het hier en nu vraagt. De verkrachting komt dan ter sprake als onderdeel van de situatie.’

Tolk
De vrouwen, vaak de Nederlandse taal niet machtig, nemen hun echtgenoot of kind mee om te tolken. Dat kan volgens Tankink anders. ‘Geen van de ondervraagde vrouwen had te maken met een huisarts die een professionele tolk had ingeschakeld. Huisartsen die niet in een multiculturele buurt werken schakelen zelden een tolk in. Met een echtgenoot of kind als tolk erbij zullen zij nooit over hun verkrachting beginnen.’

Moeite
De aanbevelingen van Tankink aan de hulpverleners zijn: neem het zwijgen als insteek van het gesprek. Waar zijn de vrouwen bang voor en is die angst terecht? Wanneer je te maken hebt met een vluchteling, neem daar dan de tijd voor en schakel een tolk in en vraag naar wat ze hebben meegemaakt. ‘Uiteindelijk betaalt die moeite zich terug’, aldus de antropologe.

Meer weten? Lees dan ook de gratis Zorg + Welzijn Nieuwsbrief. Daarvoor kunt u zich hier aanmelden. 
 

Bron: Foto: ANP/Marcel van Hoorn