Madern is senior onderzoeker bij het lectoraat Armoede en Participatie van de Hogeschool van Amsterdam en promoveerde aan de Universiteit Leiden met haar onderzoek ‘Op weg naar een schuldenvrij leven’.
Tunnelvisie
De juiste financiële vaardigheden en kennis hebben, zorgt niet automatisch voor het juiste gedrag, stelt Madern. ‘Mensen met schulden willen wel betalen, maar eenmaal in de problemen zien ze vaak de juiste oplossing niet’, zegt de onderzoeker in het decembernummer van Sociaal Bestek. Door hun overlevingsmodus krijgen ze tunnelvisie. ‘Een cursus omgaan met geld zal op de lange termijn ongetwijfeld resultaat opleveren, maar betaalt de energierekening van morgen niet.’
Overwinningen
Alleen het aanleren van vaardigheden is onvoldoende, zegt Madern. ‘Het is belangrijk om ervoor te zorgen dat schuldenaren “overwinningen” ervaren. Professionals in het sociale domein zouden meer aandacht voor dit proces moeten hebben. Klanten het gevoel geven dat ze wat kunnen; ze moeten zich competent voelen.’ Want, systematische blootstelling aan negatieve uitkomsten leidt tot hulpeloosheid en dan geven schuldenaren op.
Gemeenten en opvangcentra hebben de afgelopen maanden het aantal daklozen zien toenemen. Opvallend is de grote groep jongeren die door ouders op straat wordt gezet.
Positieve ervaring
Door taken op te delen in kleine, goed haalbare stapjes, krijgen mensen weer positieve ervaringen. Positieve feedback helpt hier ook bij, zegt de onderzoeker. ‘Vragen om de administratie te ordenen, is niet concreet genoeg. Het is aan te raden de taak te verdelen in duidelijke stappen en aan de klant duidelijk te maken wat je van hem verwacht. Leg uit waar hij de spullen kan vinden en maak bijvoorbeeld een voorbeeldmap. Dan is het helder wat er verwacht wordt. Door in stappen te werken, krijgt de klant weer langzaam grip.’
Buffer
Een schuldenaar zeggen dat het belangrijk is om vooruit te plannen is volgens Madern net zo min concreet. ‘Waarvoor moet er gepland worden, moeten er verzekeringen worden afgesloten, hoe zit het met pensioen of eindafrekeningen, zijn belangrijke vragen? Wees specifiek en vraag niet te veel tegelijk. Stel liever voor dat een persoon een klein bedrag per maand spaart dat later verhoogd kan worden, dan dat hij een buffer moet hebben van vijfduizend euro. Door in stappen te werken, bouwt de klant langzaam maar zeker in elk geval een beetje buffer op.’
Sociaal Bestek
Lees meer over het onderzoek naar processen als schaarste, en de self efficacy van schuldenaren in het decembernummer van Sociaal Bestek.
