Zorg+Welzijn schrijft heel veel artikelen over armoede en schulden, als je een abonnement neemt krijg je toegang tot de meer praktische artikelen voor sociaal werkers. Hier vind je een overzicht van alle Zorg+Welzijn-artikelen, ook de Premium-artikelen, over armoede en schulden.

Volgens het Nibud heeft 42% van de Nederlandse huishoudens in 2022 te maken gehad met 1 of meer betalingsproblemen. Daarnaast telde Nederland op 1 oktober 2020 ruim 614 duizend huishoudens met geregistreerde problematische schulden, berekende het CBS. Dat is 7,6 procent van alle particuliere huishoudens. Eerder onderzoek (periode 2015-2018) liet zien dat slechts 1 op de 6 huishoudens met geregistreerde problematische schulden in beeld is bij hulpverlening.

‘Geldzorgen zijn een landelijk probleem, van het platteland van Friesland tot de achterstandswijken van Amsterdam’, zegt René Timmerman, adviseur bij de Nederlandse Schuldhulproute. ‘Deze problematiek kan allerlei nare gevolgen hebben, van eenzaamheid tot (in het ergste geval) suïcide.’

Versnipperde hulpverlening

Werk aan de winkel dus. Timmerman zou een ellenlange waslijst op kunnen noemen van wat er beter kan binnen de Nederlandse schuldhulpverlening. Van eenvoudigere wetgeving tot leesbaardere brieven vanuit overheden. Een van de belangrijkste vragen is echter: hoe krijg je mensen op de route richting juiste hulp? Dat blijkt een forse opgave, want de schuldhulpverlening in Nederland is erg versnipperd. Daardoor ligt het gevaar op de loer dat hulpvragers van het kastje naar de muur worden gestuurd. Of nog vervelender: dat ze niet de hulpverlening krijgen die aansluit op hun situatie.

Financieel fit

Reden genoeg om Geldfit in het leven te roepen. Via de website kunnen mensen zelf stappen zetten om grip op hun geld te krijgen. Denk aan het afspreken van een betalingsregeling of inzicht krijgen via online tools. Ook kunnen hulpvragers een snelle en simpele online test invullen, waarmee ze inzicht krijgen in hoe financieel fit ze zijn. De vragen gaan over zaken als inkomen, vaste lasten en uitstaande schulden. Op basis van de antwoorden krijgen zij advies over eventuele verdere hulpverlening.

Daarnaast kunnen hulpvragers ook terecht bij het gratis anonieme telefoonnummer van Geldfit. Via 0800-8115 ontvangen zij een luisterend oor en worden ze doorverwezen naar hulp die aansluit bij hun situatie.

‘Voor mensen met relatief kleine financiële problemen volstaat bijvoorbeeld een doorverwijzing naar Nibud, dat verschillende hulpmiddelen aanbiedt om zelf met je geldzorgen aan de slag te gaan. Mensen met zwaardere problemen worden doorverwezen naar professionele hulpverleners, die face-to-face contact en begeleiding aanbieden. Denk bijvoorbeeld aan SchuldHulpMaatje of de gemeente.’

Op de radar van hulpverleners

Die aanpak blijkt te werken. In 2022 bezochten 1.230.000 mensen de website geldfit.nl, bijna drie keer zoveel als in 2021. Ook belden 15.000 mensen het anonieme nummer 0800-8115. De stijgende prijzen en de hoge energierekening waren de grootste zorgen. 15% werd via de website doorverwezen naar bijvoorbeeld energiecoaches, schuldhulpmaatjes of gemeentelijke schuldhulpverlening. Uit nabelrondes blijkt daarnaast dat hulpvragers in veel gevallen geholpen worden met hun schuldproblemen na het nemen van de test. ‘We weten dat dit een effectief instrument is’, aldus Timmerman. ‘We horen namelijk ook van gemeenten dat ze regelmatig mensen doorgestuurd krijgen vanuit Geldfit. Mensen die voorheen niet in beeld waren, verschijnen op deze manier alsnog op de radar.’

Toeleiders

Een belangrijke succesfactor voor Geldfit zijn de zogeheten ‘toeleiders’, ofwel organisaties die mensen doorverwijzen naar de online-tool. Timmerman: ‘We hebben ruim honderd contracten lopen met bedrijven, van energieleveranciers en telecomproviders tot banken en uitzendorganisaties. Zij hebben zicht op betaalachterstanden van hun klanten of werknemers en verwijzen hen waar nodig door naar ons.’

Het is belangrijk dat zoveel mogelijk verschillende bedrijven dat doen, vervolgt Timmerman:  ‘Iemand kan immers geen schulden hebben bij een bank, maar wel bij een energieleverancier. We hebben bijvoorbeeld ook een pilot opgezet met een woningcorporatie. Zo komen mensen met schuldenproblematiek via verschillende wegen in beeld en kunnen ze wellicht eerder geholpen worden. Hoe eerder, hoe beter.’

Preventief werken

‘Hoe eerder, hoe beter’ is een belangrijk credo binnen de schuldhulpverlening. Als mensen in de schulden raken, zoeken ze gemiddeld pas na vijf jaar hulp. Dat heeft met schaamte te maken. ‘Hulp vragen voelt voor veel mensen als een zwaktebod. Met geldzorgen loop je liever niet te koop. Maar daardoor is het lastig om preventieve hulp te bieden.’

‘Met Geldfit hopen we er eerder bij te zijn, zodat preventieve hulp wel mogelijk wordt’, vervolgt Timmerman. ‘We doen er van alles aan om de drempel zoveel mogelijk te verlagen. Mensen kunnen volledig anoniem bij ons terecht en zelf beslissen of ze vervolgstappen nemen.’ Dat lijkt goed te werken: zo’n 80 procent van de hulpvragers die via Geldfit binnenkomt, kan nog preventief geholpen geworden.

Samenredzaamheid

Timmerman ziet Geldfit als een belangrijke stap in de richting van goede schuldhulpverlening. Tegelijkertijd zijn er op dat gebied nog een hoop uitdagingen te tackelen. ‘Mensen die in de schulden zitten, zijn vaak niet in staat om dat probleem in hun eentje op te lossen. Toch wordt er in Nederland (te) veel ingezet op zelfredzaamheid. Maar volgens mij moet de focus juist liggen op hulp en sámenredzaamheid.’

‘Geldzorgen doen namelijk ontzettend veel met iemands leven, het is heel impactvol’, besluit hij. ‘Dat moet je niet in je eentje willen oplossen. Het is daarom belangrijk dat de hulpverlening veel toegankelijker wordt. Soms willen mensen gewoon even hun verhaal doen en dat er naar hen geluisterd wordt. Dat kan al een groot verschil maken.’