Door Nienke Schild – In het rapport “Vrijwillig Verzorgd” schetst Devilee een beeld van het vrijwilligerswerk voor zorgbehoevenden en mantelzorgers. Hij onderzocht welke organisaties deze zorg leveren, hoe deze zorg ondersteund wordt en hoe zij is ingebed in het lokale zorgnetwerk.

Wmo
Aanleiding voor het onderzoek is een belangrijk uitgangspunt van de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo): de burger dient eerst een beroep te doen op mantelzorgers en vrijwilligers en dan pas aan te kloppen bij de overheid. Een goed beeld van deze vrijwillige extramurale zorg wordt dan ook belangrijker, zegt Paul Schnabel, directeur Sociaal en Cultureel Planbureau in het voorwoord van het onderzoeksrapport.

Diversiteit
De vrijwillige zorg bestaat uit een enorme diversiteit aan organisaties, doelgroepen en activiteiten. Voorbeelden zijn Buddyzorg, Nationale Vereniging De Zonnebloem, Nederlandse Rode Kruis en Stichting Welzijn Ouderen. Aan de ene kant een pluspunt, omdat een grotere groep zorgvragers geholpen kan worden. Maar de keerzijde is het gebrek aan overzicht, zo concludeert Devilee. ‘Onder andere gemeenten kunnen bijdragen aan het in kaart brengen van de vrijwilliger extramurale zorg.’

Soorten vrijwilligerswerk
Er zijn onvoldoende gegevens om de omvang van de vrijwilligersorganisaties precies vast te stellen. Van alle vormen van praktische ondersteuning bieden vrijwilligersorganisaties vooral vervoer (64%) en begeleiding bij evenementen, excursies en vakanties (59%), gevolgd door boodschappen doen (28%), oppassen (17%), klussen in huis en maaltijdvoorziening (beide 13%).

Zorgvragen complexer
Verder blijkt uit het onderzoek dat de zorgvragen zullen toenemen en bovendien complexer zijn. De verwachting is dat het aanbod van vrijwilligers zal dalen. Redenen hiervoor zijn de beperkte populariteit van het vrijwilligerswerk in de zorg, het langer doorwerken op hoge leeftijd en de toenemende arbeidsparticipatie van vrouwen. Vrijwillige mantelondersteuning is in opkomst. Redenen hiervoor zijn de toenemende vraag en de aandacht hiervoor op de maatschappelijke en politieke agenda.

Scholing
In de toekomst moet meer aandacht besteedt worden aan de scholing van vrijwilligers. ‘Ouderen hebben te kampen met een combinatie van chronische aandoeningen, psychische stoornissen en sociaal isolement. Vrijwilligers moeten beter getraind zijn op deze complexere zorgvragen’, legt Devilee uit.