Mensen die geen geld hebben – of niet de mogelijkheden – om een advocaat te bekostigen, moeten wel het recht houden op rechtsbijstand. Daarvoor is de sociale advocatuur ingericht, die werkt op een – door het ministerie van Justitie – gefinancierd stelsel van rechtsbijstand. Maar de kosten voor de sociale advocatuur stijgen al jarenlang. ‘Sociaal advocaten maken veel meer uren dan ze betaald krijgen’, maakt voorzitter Hein Vogel van de Vereniging Sociale Advocatuur Nederland VSAN duidelijk. ‘Advocaten doen de rechtsbijstand voor mensen die geen advocaat kunnen betalen er zo meteen niet meer bij.’

Sociale rechtsbijstand

Sociaal advocaten roeren zich al enkele maanden: ze vinden dat de vergoeding voor sociale rechtsbijstand – een vast bedrag per casus – na de bezuinigingen in 2018 veel te laag is. Minister Dekkers wil de sociale rechtsbijstand herzien. Daardoor zou, aldus de minister, het aantal rechtszaken verminderen en dat zou uiteindelijk leiden tot hogere tarieven voor sociaal advocaten.

Familierecht

De VSAN gelooft er niets van. Hein Vogel: ‘De kosten voor sociale rechtsbijstand zijn gegroeid omdat de zaken veel ingewikkelder zijn geworden. Het aantal uren dat je als advocaat besteedt loopt daardoor flink op. Vooral in het familierecht en in het strafrecht is dat het geval. Er zijn bijvoorbeeld geen gemakkelijke scheidingen meer, de “gemakkelijke” zaken worden via andere kanalen zoals mediation opgepakt, wat trouwens heel goed werkt. Wij houden ons alleen nog bezig met de complexe scheidingen, die veel meer uren vergen dan er vergoed wordt.’

Puntenstelsel

Het extra geld dat de minister ter beschikking stelt is voor de uitbreiding van de puntenvergoeding. Sociaal advocaten krijgen een vast bedrag per zaak gebaseerd op een puntenstelsel. Maar volgens de voorzitter van VSAN is deze vergoeding niet meer of minder dan een indexering van de vergoeding over de afgelopen tien jaar: ‘Het is een druppel op de gloeiende plaat. Vooral bij zaken van familierecht en strafrecht maken wij veel meer uren dan er voor staat.’

Actie

Minister Dekker en de Nederlandse Orde van Advocaten zijn overeengekomen dat de voorgenomen acties van de advocaten van de baan zijn. De vereniging van sociaal advocaten is niet positief: ‘Het is een noodverband’, zegt Vogel. Als er niet snel meer geld komt is het effect dat advocaten steeds minder sociale rechtsbijstand zaken op zich zullen nemen. ‘Dat kan zomaar betekenen dat mensen geen sociale rechtsbijstand meer kunnen krijgen.’ Advocaten stappen uit de gefinancierde sociale rechtsbijstand omdat de kosten en baten ervan steeds verder uit elkaar lopen. Dat betekent uiteindelijk dat de rechtzoekende met een kleine beurs geen advocaat meer kan vinden. In een bericht op rtl Z zegt een bekend advocaat Robert Malewicz: ‘Als ik alleen maar betaalde zaken zou doen, zou ik dubbel verdienen en de helft werken. Elke ondernemer zou zeggen: waarom doe je dat niet. Maar we moeten niet vergeten wat onze kerntaak is: bijstand verlenen aan mensen die dat nodig hebben.’