Uit Amerikaans onderzoek blijkt dat er een ‘stevige relatie lijkt te zijn’ tussen lage inkomens en lage opleiding en het niveau van stress van mensen. ‘Dat is van belang als het gaat om het beleid dat we maken om mensen met financiële problemen te benaderen en hulp te bieden’, aldus Nadja Jungmann, lector Schulden en Incasso bij de Hogeschool Utrecht. ‘Stress zet levensvaardigheden onder druk van de mensen met wie wij werken. Wat vraagt dat van sociale professionals?’

Armoede en schulden

Jungmann presenteerde op het Zorg+Welzijn ‘Armoede en schulden doorgrond’ op 3 april in de Reehorst in Ede nieuwe resultaten van een Amerikaans onderzoek. Uit onderzoek blijkt dat het stresshormoon cortisol in de haren van mensen met een inkomen onder het leefminimum gemiddeld erg hoog is. Ook blijkt dat in de Amerikaanse situatie mensen gemiddeld meer cortisol hebben naarmate het aantal opleidingsjaren minder is.

Een schuld begint meestal met een klein bedrag, maar kan hopeloos oplopen. André Moerman is gespecialiseerd in de juridische kant van schulden en ziet veel misgaan in het systeem. ‘Blijf het gesprek over financiën aangaan, laat niet los.’ Lees dit PREMIUM artikel hier >>

Hoge stressfactor

‘Let wel’, benadrukt Jungmann, ‘dit zijn resultaten in een Amerikaanse context. We weten niet of dat in Nederland bij mensen met een laag inkomen ook geldt. Maar de kans is reëel dat deze hoge stressfactor ook in Nederland speelt bij mensen in financiële problemen. En dat betekent dat sociale professionals daar rekening mee moeten houden in hun ondersteuning van de levensvaardigheden van mensen.’

Rapport Harvard University

Uit een rapport van Harvard University blijkt dat stress grote invloed heeft op 5 levensvaardigheden van mensen in schulden: doelgerichtheid, focus, zelfbeheersing, bewustzijn en flexibiliteit. Mensen kunnen moeilijk doelen stellen en stappen nemen, aandacht vestigen op hun probleem, hun emoties regelen, hun situatie overzien en ze hebben vaak moeite zich aan te passen aan hun moeilijke situatie. Aan de professional de opdracht om daarmee om te gaan in zijn of haar omgang met de cliënt.

Gespreksvaardigheid

Tijdens het congres kwam de prangende vraag aan de orde: We zijn er voor opgeleid, maar kunnen we die gesprekken wel goed genoeg voeren in de praktijk? Jungmann: ‘Het gaat erom mensen die door schulden worden geleefd in beweging te krijgen. Ik denk dat het goed zou zijn om professionals periodiek te beoordelen op hun gespreksvaardigheden met de doelgroep. Bijvoorbeeld door gesprekken met cliënten op te nemen. Als trainer van professionals doe ik dat in enkele steden en dan zie je dat professionals in eerste instantie die opname van gesprekken bedreigend vinden, maar na een keer of  drie keer zien ze het nut ervan.’

Praatprofessional

Gespreksvoering is cruciaal om mensen te ondersteunen, zeg Jungmann. ‘Het effect bij de cliënt hangt in hoge mate af van de kwaliteit van het gesprek. Stel je cliënt zegt: “Als ik vluchteling was geweest, dan had ik wel direct een huis”. Je kunt antwoorden: hier gaan we niet over praten. Of je zegt: “Je zit echt klem, je weet niet hoe je verder moet.” Dan ga je in op de achtergrond van de boosheid bij je cliënt en veeg je het vluchtelingenonderwerp gelijk van tafel.’