Wanneer de diagnose “dementie” wordt gesteld, staan veel professionals in de stand van zorgoplossingen. ‘De ziekte staat centraal, niet de focus op wat iemand met dementie nog wel kan’,  zegt Roos Scherpenzeel. Zij is adviseur Informele zorg bij Movisie. ‘Mensen met dementie hebben nog vele leefbare jaren voor zich. Zeker in het begin is er vaak nog weinig van de ziekte te merken. Belangrijk is om gezamenlijk te kijken naar hoe je dat leven goed in kunt vullen. De rol van sociaal professionals is hierin erg belangrijk, omdat zij deskundig zijn op het gebied van sociale ondersteuning.’

Dementie is ook een levensvraag

‘Blijf kijken naar de mens,’ stelt Scherpenzeel in de zorg voor mensen met dementie, ‘en dan vooral naar hoe iemand met dementie een goed leven kan leiden. Wat past bij deze mens?’ De Movisie-adviseur pleit ervoor om van dementie niet zozeer een zorgvraagstuk te maken, zoals nu vaak het geval is, maar dat dementie een ‘leefvraagstuk’ is: ‘Het gaat om een mindset bij professionals: hoe steek je het contact met de cliënt in? Ga je uit van de zorg die hij of zij nodig heeft of ga je uit van de wensen en behoeften van mensen met dementie, bijvoorbeeld als het gaat om een zo normaal mogelijk leven te leiden.’

Dagbesteding

Een fijn leven bieden is, aldus Scherpenzeel, bijvoorbeeld het uitgangspunt in de gemeente Veenendaal. ‘De sociaal professional kijkt mee met de cliënt en met de mantelzorger naar waar de cliënt blij van wordt. Houdt hij of zij van vissen, van lezen of is misschien alleen de dagopvang voldoende? Niet iedereen is gebaat bij de activiteiten van de dagbesteding. Dan zoekt de sociaal werker samen met de cliënt naar een bezigheid die past, bijvoorbeeld naar een visclub. De professional kijkt naar welke begeleiding eventueel nodig is. De gemeente steekt het geld voor deze cliënt niet in de dagopvang, maar in de begeleiding naar de visclub.’

Sociaal werk en dementie

Werken met mensen met dementie is niet perse een specialiteit van professionals in het sociaal werk. Toch krijgen zij veelal te maken met deze groep cliënten, zegt Scherpenzeel. ‘Wijkteammedewerkers, coördinatoren dagopvang, thuisbegeleiders, mantelzorgconsulenten, er is een hele verzameling sociaal werkers die contact hebben met mensen met dementie. Belangrijk voor deze professionals is dat zij basiskennis hebben van de ziekte. Maar vooral ook dat ze zicht hebben op de signalen van dementie en zich bewust zijn van een positieve bejegening van mensen met dementie.’

Organisaties in de zorg en in het sociaal werk moeten oog hebben voor de mentale ondersteuning van mantelzorgers van mensen met dementie. Deze mantelzorgers komen vaak in een isolement terecht omdat het sociaal netwerk afhaakt. Dat blijkt uit de Dementiemonitor Mantelzorg 2018. ‘Het zou een stuk helpen als professionals beter samenwerken.’ lees dit PREMIUM artikel>>

Goed samenwerken

Wat nodig is om mensen met dementie goed te ondersteunen en te werken vanuit het ‘leefvraagstuk’, is goede samenwerking tussen professionals in de zorg en in het sociaal werk. Scherpenzeel: ‘Als je in de zorg werkt, dan weet je minder van de mogelijkheden van het sociaal werk, en andersom. Belangrijk is dan om goed samen te werken op lokaal niveau. Zodat je elkaar weet te vinden en professionals onderling kunnen afstemmen wie wat doet in de ondersteuning naar de cliënt.’

Gemeentebeleid dementie

Het initiatief voor de samenwerking tussen zorg- en sociaal professionals voor mensen met dementie ligt in eerste instantie bij de gemeente. Die heeft de regie en maakt het beleid voor ondersteuning van mensen met dementie. Of en hoe dat gebeurt is heel verschillend onder gemeenten, zegt Scherpenzeel. ‘Veel gemeenten gaan er nog van uit dat dementie een zorgvraagstuk is, dus daar hoeven ze zich niet mee bezig te houden. Mensen komen in principe vanuit de huisarts of vanuit de geheugenpoli thuis met de diagnose dementie. Bij deze zorgprofessionals ligt de opdracht om contact te leggen met het sociaal werk. Maar er zijn nog te weinig natuurlijke schakels met het sociaal domein. Aan gemeenten de opdracht om die schakels te verbinden’, aldus Scherpenzeel.

Casemanager dementie

De casemanager, waar elke cliënt met dementie recht op heeft via de zorgverzekering, is het belangrijkste aanspreekpunt voor cliënten en voor professionals. Volgens Roos Scherpenzeel heeft deze professional zijn nut voor de ondersteuning van mensen met dementie al bewezen. ‘De ervaring is dat casemanagers erg belangrijk zijn voor het opzetten van een netwerk voor mensen met dementie en hun sociale omgeving.’ De gemeenten zouden ook hun rol in de opzet van ondersteuning voor mensen met dementie moeten pakken, vindt ze. ‘Door zich af te vragen: Hoe kunnen wij het sociale deel van dementie vormgeven en dat in het gemeentebeleid op te nemen.’

Meer informatie: Aan de slag met verbetering van de zorg en ondersteuning van mensen met dementie in uw gemeente of regio? Vraag (gratis) ondersteuning via www.dementiezorgvoorelkaar.nl >>