Scholte: ‘Het valt me op dat sociaal professionals heel begaan zijn met hun cliënten en nadenken over hoe ze hen het beste kunnen helpen. Maar het blijft vaak bij dat individuele geval. Ze zijn niet bezig met het creëren van bewustwording en het verspreiden van kennis rondom bepaalde problematiek.’ En dat moet veranderen. Scholte, voorheen lector Maatschappelijk Werk aan Hogeschool InHolland in Haarlem en methodiekontwikkelaar, onderzoeker en adviseur bij het Nederlands Instituut voor Zorg en Welzijn/NIZW en Movisie, pleit daarom voor de introductie van Sociale Actie Nieuwe Stijl (SANS).

Structuur

Rond 1970 werd er veel gebruik gemaakt  van Sociale Actie om de problemen van grote groepen mensen in achterstandssituaties onder de aandacht te brengen. Scholte: ‘Sociale Actie bood een bredere manier om uiting te geven aan kritiek op de maatschappij. Het ging nooit om persoonlijke situaties, maar om de structuur erachter.’ Toch was Sociale Actie lang niet altijd een succesvolle manier van aandacht vragen voor problemen. Het was bijvoorbeeld lang niet altijd duidelijk wat nu exact de oorzaak  was die aangepakt moet worden, de actievoerders zaten niet altijd op één lijn en de strategie was niet altijd goed gekozen of uitgedacht. Dat is wellicht ook een verklaring dat Sociale Actie in de loop van de jaren zeventig weer verdween.

Minder op individu richten

Waarom moet het nu dan toch terugkomen? Scholte: ‘Omdat er terugkerende en/of hardnekkige problemen, structuren en processen zijn die buiten de directe invloedsfeer van individuen of hun gemeenschap liggen en die hun kwaliteit van leven, waaronder zelfrespect en zelfredzaamheid, ondermijnen.’ En het aanpakken van die problemen, structuren en processen kan alleen als we ons met elkaar meer op het grotere geheel en minder op de individuele gevallen richten.

Lijmen en repareren

‘Ik vind het bijvoorbeeld gênant dat er nog steeds voedselbanken zijn. En wanneer gebruikers daarvan aangeven dat ze misschien liever iets anders zouden willen eten, worden ze met de nek aangekeken omdat ze dankbaar zouden moeten zijn. Nu lijmen en repareren we telkens dingen die niet goed werken zonder te kijken waarom het niet goed werkt. De voedselbank is daar een voorbeeld van. Moeten we niet eens streven naar een eerlijkere verdeling in de maatschappij die het probleem erachter aanpakt en zorgt dat voedselbanken niet meer nodig zijn?’ Aldus Scholte.

Sociale Actie Nieuwe Stijl

Sociale Actie Nieuwe Stijl kan hier volgens Scholte verandering in brengen. Maar hoe dan? ‘Door met elkaar goed te signaleren, politiek bewust te worden en de krant te lezen. We moeten verder denken dan alleen die ene cliënt met dat ene probleem. Zet informatie over specifieke problemen en de achtergrond daarvan op je website, zoek meer de samenwerking met partners en gemeenten en zorg dat je aan tafel zit in werkgroepen. Zo kun je inbrengen wat je in de praktijk tegenkomt en hoe dit zich verhoudt tot bijvoorbeeld beleid, wetten en regels. Dan kunnen we misschien iets doen aan de hardnekkige problemen, structuren en processen die ervoor zorgen dat hele groepen mensen in de problemen komen.’