Discussie over vaccineren: wat is er aan de hand?
De kans dat je het gemist hebt is heel klein, maar nog even in het kort: in Nederland waren de afgelopen periode uitbraken van zowel mazelen als kinkhoest. Mazelen wordt veroorzaakt door het mazelenvirus. Kenmerkende klachten zijn koorts, verkoudheid, ontstoken ogen en kleine witte vlekjes in de mond (bij 1 op de 3 patiënten). Kinkhoest wordt veroorzaakt door de bacterie Bordetella pertussis. Deze maakt een gifstof aan, zo ontstaan die hoestbuien. Voor baby’s kunnen zowel mazelen als kinkhoest dodelijk zijn.
Dankzij vaccins zijn deze ziekten lang onder controle geweest in Nederland. De beschermingsgraad van 90% tot 95% gaf ook ongevaccineerde kinderen voldoende bescherming. Maar steeds meer ouders kiezen ervoor hun kinderen niet te vaccineren tegen bijvoorbeeld mazzelen en/of kinkhoest. Zo ligt in sommige wijken in Den Haag de vaccinatiegraad onder de 70%. Opvallend: juist in de wat duurdere buurten daalt de vaccinatiegraad, zegt de Haagse wethouder Hilbert Bredemeijer tegen de NOS.
Besmetting op de kinderopvang
Mazelen en meningen, de (social) media staan er de laatste tijd bol van. Zelf kunnen beslissen over vaccinaties van je eigen kind (en van jezelf), dat lijkt logisch. Het probleem is dat de uitbraken vaak plaatsvinden op de kinderopvang. Logisch, nergens zitten méér jonge kinderen een aantal dagen per week, het hele jaar door, in zo’n concentratie zo dicht op elkaar.
De VVD diende zelfs een wetsvoorstel voor een vaccinatieplicht in de kinderopvang in. Ongevaccineerde kinderen zijn dan niet meer welkom op de kinderopvang als de vaccinatiegraad te laag is. De grens zou bij 90% of lager moeten liggen, aldus de VVD. De wetsvoorstel heeft (nog) geen meerderheid in de Tweede Kamer. Veel kinderopvangorganisaties willen wegblijven van dwang en elk kind, gevaccineerd of niet, veilige opvang bieden. Overigens is er ook nog een groep kwetsbare kinderen die om gezondheidsredenen niet gevaccineerd kán worden, terwijl de ouders wel zouden willen. Tegelijkertijd is de veiligheid dus precies waar de schoen wringt. Want: kán veilige opvang wel met zo’n lage vaccinatiegraad?
Maatschappelijk probleem
Maar het vaccinatieprobleem is niet alleen een probleem van de kinderopvang. ‘Het is een groot maatschappelijk probleem dat de kinderopvang zelf niet kan oplossen’, zegt Jellesma, woordvoerder van BOinK, belangenvereniging voor ouders in de Kinderopvang, schrijft KinderopvangTotaal.
De coronacrisis lijkt veel impact te hebben gehad op de meningen over vaccineren. In een peiling van EenVandaag onder 30.000 panelleden geeft een derde (34 procent) van ouders met kinderen van 9 jaar of jonger aan dat de coronacrisis een negatieve invloed heeft gehad op hun beeld van vaccinaties. 15 procent zegt dat ze voorheen positief waren over inentingen, maar nu twijfels hebben. De grootste groep, 70 procent, was er al van overtuigd dat het inenten van kinderen zin heeft en is dat nu nog steeds. De groep ouders die negatiever is geworden wijt dat onder andere aan het in hun ogen ‘slechte beleid en communicatie’ vanuit de overheid tijdens de coronacrisis. Zij geven aan dat het ‘gedram’ door de overheid en de ‘beperkte effectiviteit’ van de vaccins hen sceptischer heeft gemaakt dan voorheen.
Juiste informatie delen
De lage vaccinatiegraad is een complex vraagstuk. Wethouder van Den Haag, Hilbert Bredemeijer zei tegen de NOS: “Er zijn nu nieuwe groepen bijgekomen. En dat zijn onder andere mensen die hoogopgeleid zijn, zelf de wetenschap interpreteren en het dan beter denken te weten. Hoe moeten we die overtuigen? Dat is ontzettend ingewikkeld.”
Als sociaal werker is de kans altijd aanwezig dat een cliënt bij jou komt met twijfels, bijvoorbeeld over een heftige discussie als vaccineren. Dan is het handig als je weet waar je naar kunt verwijzen. Hieronder staan een aantal informatiepunten.
Consultatiebureau
Ouders kunnen met hun vragen terecht bij de GGD met vragen over vaccins. Specifiek voor de 22 wekenprik (kinkhoestvaccinatie) kunnen ouders terecht bij het consultatiebureau in hun regio. Bekijk bij welk consultatiebureau jouw client terecht kan in jouw gemeente met behulp van de postcode (zoekpagina voor 22 wekenprik).
Voor vragen over vaccinatie voor een kind tot 4 jaar kunnen ouders ook terecht bij het consultatiebureau in de regio. Bekijk bij welke organisatie jouw client terecht kan met behulp van hun postcode (zoekpagina voor kindervaccinatie)
Jeugdgezondheidszorg
Voor vragen over een vaccinatie voor kinderen van 4 jaar en ouder kan je cliënt contact opnemen met de jeugdgezondheidszorg in hun regio. Bekijk bij welke organisatie ze terecht kunnen met behulp van je postcode (zoekpagina voor kindervaccinatie).
Handige websites
Voor informatie over vaccinaties kun je verschillende websites raadplegen. Onder andere die van het Rijksvaccinatieprogramma. Maar wil je een aantal feitjes op een rij? Lees dan bijvoorbeeld dit stuk over mazelen: hoe (on-)schuldig is het? Of lees dit artikel met vijf vragen over de dalende vaccinatiegraad, nos.nl. Let op bij artikelen die grote claims doen en waar geen bronvermelding is.
Uitslag poll: wat is jouw rol als sociaal werker bij de vaccinatiegraad?
Mensen zoals Hasan Atçi proberen twijfelende buurtgenoten te overtuigen van het belang van vaccinatie. De Volkskrant schreef dit artikel over zijn inspanningen. Wat is voor jou de rol van sociaal werkers in dit scenario? Moeten zij actief betrokken zijn bij het bevorderen van vaccinatie en het aanpakken van twijfels in de gemeenschap, of valt dit buiten hun takenpakket?
We plaatsten recent een poll* op LinkedIn om deze vraag te stellen aan sociaal werkers zelf. De meningen zijn verdeeld, blijkt uit de stemmen. 26% van de 146 respondenten (vrijwel allemaal werkzaam in het sociaal domein) is van mening dat sociaal werkers actief betrokken moeten zijn bij het bespreken van twijfels over vaccinatie. 31% vindt dat dit niet binnen hun rol valt. Volgens 42% hangt het antwoord af van de specifieke context en behoeften van de gemeenschap. Slechts een klein percentage, 1%, gaf aan dat ze een andere visie hadden, en gaf nadere uitleg in de reacties.
Eén respondent benadrukte de rol van sociaal werkers als belangenbehartigers voor kwetsbare groepen, waarbij het promoten van ‘overheidsagenda’s’ niet noodzakelijk tot hun taken behoort. Deze respondent koos ervoor om beschikbaar te zijn voor het bespreken van twijfels, maar niet om namens de overheid actie te ondernemen tegen de lage vaccinatiegraad.
Een andere reactie stelde de vraag of het niet passend zou zijn voor sociaal werkers om te informeren over de gezondheidsrisico’s van niet-vaccineren, waarbij benadrukt werd dat iedereen recht heeft op goede informatie.
*Deze poll is niet representatief voor de mening van alle sociaal werkers.
Ben jij sociaal werker en heb jij nog iets toe te voegen aan dit artikel, laat van je horen in een bericht onder dit stuk of stuur een mail naar zorgwelzijn@bsl.nl
