Het aantal verzoeken om euthanasie neemt al jarenlang toe. Ook het aantal keren dat euthanasie daadwerkelijk wordt toegepast loopt op. Waar dit aan ligt, is nooit onderzocht. Maar Gerard Baltus, naast zijn werk bij de NVVE ook verpleegkundige bij de Levenseindekliniek, heeft wel een vermoeden. ‘Het taboe op het onderwerp lijkt langzaam af te nemen, het wordt normaler voor mensen om over hun levenseinde of euthanasie te praten. Daarnaast is ook voor steeds meer mensen, patiënten én hulpverleners, duidelijk wat er in de praktijk mogelijk is. Dat maakt wellicht ook dat de drempel voor artsen om euthanasie toe te passen minder hoog is.’

Kwaliteit van leven

De NVVE wil mensen stimuleren om al met een arts over hun levenseinde te praten voordat ze überhaupt een wens hebben het leven te beëindigen. Baltus: ‘Wanneer je dit gesprek pas aangaat als je echt niet meer wilt, kan het heel vervelend worden. Je moet tijdig op de hoogte zijn van de visie van je arts en er gaat nog een heel traject vooraf voordat de euthanasie daadwerkelijk wordt verleend. Daarom is het belangrijk dat mensen er tijdig over nadenken wat ze wel of niet zouden willen en dit bespreken met een arts.’ Baltus vindt dat het de taak is van sociaal professionals om dat gesprek te stimuleren. ‘Bespreek met cliënten wat voor hen belangrijk is in het leven, wat kwaliteit van leven voor hen betekent. Het is nooit verkeerd om daarover na te denken en daarover te praten. Door dit te doen, kun je eraan bijdragen dat het levenseinde een normaal gespreksonderwerp wordt.’

Er is een groot contrast tussen hoe hoe de Nederlandse bevolking denkt over euthanasie en hoe artsen daarover denken. Meer dan de helft van de Nederlanders vindt dat mensen met dementie, een psychiatrische aandoening of een voltooid leven gebruik moeten kunnen maken van de Euthanasiewet, kan nog steeds een minderheid van de artsen zich voorstellen ooit in dergelijke situaties een verzoek te zullen inwilligen. Lees meer >>

Hulpverlener kan bepalend zijn

Baltus is ervan overtuigd dat de manier waarop een hulpverlener omgaat met een doodswens van een cliënt of patiënt, bepalend kan zijn voor wat er daarna gebeurt. En dat kan twee kanten op werken: ‘Als je als hulpverlener goed uitlegt wat de opties voor een patiënt of cliënt zijn, kan het hoop geven op een positief besluit over euthanasie van een arts en zo eraan bijdragen dat hij het gesprek daarover met een (huis)arts aangaat. Aan de andere kant, kun je als iemand niet in aanmerking komt voor euthanasie, uitleggen waarom dat zo is en toelichten welke opties er wél zijn om te zorgen dat je cliënt weer meer kwaliteit van leven kan krijgen. Dan biedt je iemand de kans om een bepaalde manier van hulp te zoeken die hij zelf al niet meer zag.’

Neem een doodswens serieus

Natuurlijk erkent ook Baltus dat euthanasie niet voor iedereen een gemakkelijk onderwerp is. Niet voor de cliënt, maar misschien ook niet voor de professional. Want wat moet je wel of niet doen als een cliënt bij jou aangeeft het leven niet meer te zien zitten? Het belangrijkste advies dat Baltus heeft, is om de doodswens van je cliënt serieus te nemen. ‘Weet hoe de Euthanasiewet in elkaar zit, wat er wel en niet mogelijk is en aan welke criteria iemand moet voldoen om in aanmerking te komen voor euthanasie. En heb je het gevoel dat je niet goed genoeg op de hoogte bent van wat er wel of niet mogelijk is voor je cliënt, verwijs hem of haar dan door naar bijvoorbeeld de huisarts, een deskundige collega of de NVVE. Ook op die manier neem je je cliënt serieus.’

Sluit aan bij wat de cliënt wil

En het is wellicht een open deur, maar ook bij lastige onderwerpen als het levenseinde geldt: de mening van de professional is niet leidend. Baltus: ‘Als je als sociaal professional jouw mening over of je ervaring met euthanasie deelt, kan dit de wens van je cliënt ondersteunen, maar ook tegenwerken. Denk dus goed na met welk doel je je eigen mening of eigen verhaal deelt. Het uitgangspunt moet namelijk altijd zijn dat je aansluit bij wat je cliënt wil.’