Ankie Smit, schrijfster van ‘De sociale staat van Zeeland’, deed haar onderzoek vanuit Scoop, het Zeeuwse instituut voor sociale en culturele ontwikkeling. Het is het eerste onderzoek naar de ‘ervaren leefbaarheid’ in kernen en wijken op provinciaal niveau.  Naast literatuurstudie inventariseerden Smit en haar collega’s de enquêtes van 15.000 mensen in de dertien Zeeuwse gemeenten.

Knelpunten
Als belangrijkste knelpunten ervaren de Zeeuwen de toenemende ontgroening (minder kinderen), vergrijzing (meer ouderen, met name 60 tot 80-jarigen) en krimp van de bevolking, vertelt Ankie Smit. ‘In Zeeland gaat het welbeschouwd prima met de leefbaarheid, maar er zijn wel een aantal ontwikkelingen waar we ons op moeten voorbereiden. Mensen ervaren de leefbaarheid gemiddeld als relatief goed, alleen waar het aantal bewoners terugloopt kan die onder druk komen. Daarbij zijn er lokaal flinke verschillen.’

Minder vrijwilligers
Een opvallende ontwikkeling is de afname van het aantal vrijwilligers, schetst Smit. Tussen 2005 en 2009 nam het aantal mensen dat vrijwillig actief is, af van 34 naar 29 procent. ‘De oorzaak daarvan is niet direct duidelijk. Opvallend is wel dat het aantal vrouwen op de arbeidsmarkt de afgelopen jaren is gegroeid.’

Voorzieningen
Ook blijkt uit het onderzoek dat het voorzieningenniveau niet direct samenhangt met de ervaren leefbaarheid. Smit: ‘Dorpen met relatief weinig voorzieningen, kunnen toch een hoge leefbaarheid hebben. Het bestaan van een actief verenigingsleven en een hoog niveau aan culturele voorzieningen is vaak wel bepalend voor de leefbaarheid. Een hoge kwaliteit en goede bereikbaarheid zijn dan doorslaggevend. Bovendien kiezen mensen er vaak ook voor om buiten te leven en nemen een laag voorzieningenniveau vaak op de koop toe. Mobiliteit is daarbij een belangrijke voorwaarde.’

Krimp
Bevolkingskrimp is ook een aandachtspunt, schetst Smit. ‘Voor het eerst heeft Zeeland een woningoverschot. Dat brengt een risico op leegstand met zich mee. Als de kwaliteit van de woningvoorraad achteruit gaat, betekent dat de overheid moet investeren in renovatie, nieuwbouw of slopen. Hoe dat moet bij particuliere woningen is nog best lastig.’ Ankie Smit wijst ook op het belang van sociale relaties. ‘Contact, saamhorigheid en bevolkingssamenstelling spelen in de steden een grotere rol dan in de dorpen.’

Andere zorgvraag
De zorgvraag zal in de toekomst zeker stijgen, vertelt Smit. ‘Het aantal actieve ouderen van 60 tot 80 jaar zal groeien. Dat levert kansen op, maar ook problemen. In deze fase verliezen mensen vaak hun werk en soms ook hun partner en daarmee vaak ook een breed sociaal netwerk. Geijkte oplossingen voor problemen als eenzaamheid en depressie zijn er niet. Professionals moeten goed leren goed door te vragen op de hulpvraag van mensen, hun zelfredzaamheid en netwerken te versterken ’

Taak provincie
Het Zeeuwse college Zorg en Welzijn, waarin wethouders en gedeputeerden het sociale beleid van Zeeland coördineren, zal het rapport ‘De Sociale Staat van Zeeland’ gebruiken als basis voor het beleid na de gemeenteraadsverkiezingen. ‘De rol van de provincie bij het sociale beleid moet dan duidelijk worden. Gedeputeerde Staten vinden dat de provincie op dat gebied een sociale taak heeft.’

Meer nieuws in uw inbox? Klik hier voor de gratis Zorg + Welzijn Nieuwsbrief. Voor achtergronden en opinies, neem hier een abonnement op Zorg + Welzijn Magazine.