Daar gaan we weer, dacht Pieter Bax (42) toen hij van

het zedendelict in het Tiki-bad vernam. Hij vindt het vooral jammer dat de

gebeurtenis niet in een context is geplaatst. ‘Er wordt geen relatie gelegd met

het aantal bezoekers en de frequentie van dergelijke incidenten. Ik heb hier in

Tilburg in acht jaar tijd drie aangiften van seksuele vergrijpen meegemaakt. En

dat op een aantal van 700 à 800 duizend bezoekers per jaar.’ Van teruglopende

bezoekersaantallen is na Wassenaar geen sprake. Soms wordt Bax wel aangesproken

op de incidenten. ‘Als iemand begint over onveiligheid, dan pareer ik altijd:

“is dat uw eigen ervaring, of baseert u zich op wat u in de krant hebt

gelezen?”‘De discussie over zwembaden en zeden is de verkeerde kant op

getrokken, vindt Bax, die als manager binnen het gemeentelijk sportbedrijf vier

baden onder zijn hoede heeft. Hij betreurt het dat het Tiki-bad overging tot

gescheiden zwemmen. ‘Er is zelfs al geopperd mensen undercover toezicht te laten

houden.Maar met al die ad hoc-maatregelen bereik je niets. Je beleid moet

afgestemd zijn op elk potentieel probleem. Doet zich dan toch iets voor, dan

moet je niet gelijk je hele beleid omgooien.’ Bax geeft toe dat er op toezicht

is gekort sinds de zwembaden bedrijfsmatiger moeten werken, maar daar zit

volgens hem het probleem niet. ‘Je kunt vijftien mensen neerzetten of twintig,

maar die zien nog niet alles.’ In Bax’ visie zijn de zedendelicten geen

exclusief probleem van de zwembaden, die vormen slechts een decor. ‘Je moet een

maatschappelijk probleem niet het jouwe maken. Wij kunnen als zwembaden de

wereld niet verbeteren.’

Of ze nu verantwoordelijk zijn voor de affaires of niet, de zwembaden

krijgen er de laatste tijd behoorlijk wat voor hun kiezen. Na de bezorgdheid

rond de legionella-bacterie richtte de aandacht zich dit voorjaar op enkele

verdrinkingsgevallen van allochtone kinderen en een reeks aanrandingen en

verkrachtingen. De Tilburgse badmanager merkt dat in zijn werk. Het is geen

kwestie meer van iedere dag de poort open en voldoende kaartjes verkopen, zegt

hij. ‘We leven als sector niet op een eiland. De maatschappelijke problemen

krijg je onvermijdelijk binnen. De nadruk op sociale veiligheid wordt steeds

groter. Daar moet je niet alleen je personeel in trainen, maar ook je lokaties

op inrichten door bijvoorbeeld geen dode hoeken te hebben. Daarnaast is

multiculturaliteit een vast aandachtspunt geworden binnen het management. In

sommige baden is de helft van de bezoekers allochtoon. Daar moet je je

rekenschap van geven.’

Attractief gekleed

Toerusting is Bax’ sleutelwoord. ‘Kwaliteit van toezichthouders is

belangrijker dan kwantiteit. Ons personeel wordt regelmatig getraind in

intercultureel contact. Dat is broodnodig. Medewerkers moeten weten waarom

sommige mensen het als belediging opvatten als ze recht in de ogen worden

gezien. Ook is het goed te weten hoe allochtone kinderen seksualiteit ervaren.

Veel jongens hebben van hun ouders geleerd dat een meisje maagd moet blijven

totdat ze getrouwd is. Als ze dan in het zwembad attractief geklede Nederlandse

meiden zien, denken ze: die willen wat. Ze interpreteren onze openheid verkeerd.

Het is zaak dat gedrag te begrijpen, maar ook duidelijk te maken dat het niet

wordt getolereerd. Eigenlijk zouden culturele verschillen een steeds terugkerend

element moeten zijn in de opleiding tot instructeur of toezichthouder.’Ook

op zeden- of geweldsdelicten wil Bax speciaal geprepareerd zijn. ‘Hoewel het

aantal aangiften laag is, ben ik door de berichtgeving toch met een andere bril

gaan kijken naar hoe jongens en meisjes met elkaar omgaan. In april hebben we

ons door de politie nog een hele dag over dit onderwerp laten bijpraten. Ook de

opleidingen zouden meer aandacht aan dit punt mogen besteden’

Bax wijst ook op de metamorfose die de zwembaden in dertig jaar tijd hebben

ondergaan. Het puur functionele rechttoe-rechtaan bad is verdwenen. Zwembaden

zijn speelbaden geworden, die deel uitmaken van de de leisure-industrie. Een bad

zonder turbotollen en suisbuizen telt niet mee. Die verandering heeft zijn

weerslag op het werken in de sector. De ouderwetse badmeester bestaat niet

meer.’De toezichthouder is gastheer geworden, die niet alleen waakt over de

veiligheid, maar ook zorgt dat mensen zich thuis voelen.’ Een veel complexere

taak, zeker nu klanten kritische consumenten zijn geworden. ‘Vroeger was er

blind ontzag voor de badmeester. Die hoefde maar op zijn fluit te blazen en je

deed wat-ie wilde. Tegenwoordig gaan mensen met je in discussie, willen bij

alles weten waarom. Ook ouders. Soms moet je praten als Brugman om een vader uit

te leggen waarom zijn kind van twee niet van de wildwaterbaan mag.’

Maandenlang misbruik

Naast communiceren is het herkennen van probleemsituaties een kwaliteit

waarover de hedendaagse gastheren- en vrouwen in een zwembad moeten beschikken.

Bax: ‘Het begint al bij de kassa: wie laat je wel en niet binnen? Die

inschatting is niet altijd zo eenvoudig. We hebben een jongetje binnen gehad dat

van zijn ouders hier alleen naar toe mocht. In het zwembad zag je hem echter

steeds met dezelfde man. Dan denk je: dat is een vader met zijn zoon. Totdat we

er uiteindelijk door een vriendje op attent zijn gemaakt dat het zijn vader niet

was. Er bleek sprake te zijn van maandenlang misbruik. Toen had ik het wel even

te kwaad. Je denkt: zoiets gebeurt niet bij ons.’Toch zal Bax niet snel

pleiten voor draconische maatregelen als het weren of gescheiden houden van

bepaalde groepen. ‘Laatst is ergens een apart kinderuurtje ingesteld, waarin

volwassenen werden geweerd om pedofielen geen vrij spel te geven. Dan komt die

pedofiel toch gewoon de volgende dag? Een doelgroepenbeleid is prima, hoor. Wij

hebben ook van de wieg tot het graf uurtjes voor aparte groepen. Maar die zijn

er alleen om iets positiefs te bereiken, niet om mensen te weren en problemen te

voorkomen.’

Preventief bezig zijn doet Bax liever op een andere manier. Graag zou hij

de opvoedkundige functie van zwemmen weer in ere herstellen. Hij betreurt het

dat schoolzwemmen op zijn retour is: ‘Dat is de meest directe link tussen

zwembad en maatschappij. Als het schoolzwemmen verdwijnt, ben je voor het

doorgeven van normen en waarden aan de vrije markt overgeleverd. Dan is het maar

afwachten wat de individuele exploitant er aan doet.’Bax zelf broedt op een

plan voor een integrale preventieve aanpak van normoverschrijdend gedrag bij

sportactiviteiten. In oktober kunnen de afdelingen onderwijs en wijkzaken van de

gemeente Tilburg een nota van Bax tegemoet zien. ‘Ik wil niet als los eindje aan

het welzijnswereldje bungelen. Tegen het buurthuis en de school zou ik willen

zeggen: kom eens naar het zwembad, en leer jongeren hoe zich hier te gedragen.

Dat zaken prettig verlopen in het bad is een verantwoordelijkheid die je met

meerdere maatschappelijke sectoren deelt. Wij kunnen ook niet alles zelf

doen.’

Al denken met name ouders dat soms wel, merkt Bax. ‘Soms worden hier jonge

kinderen gedropt die net boven de balie uitkomen, maar geld in de zak hebben

waarmee ze iedereen een rondje kunnen geven. Maar niemand die op ze let. We

hebben weleens een groep kinderen zonder begeleiding teruggestuurd naar huis.

Toen belde de moeder op: “ja, maar ik ben met de schoonmaak bezig”. Zo werkt het

natuurlijk niet: het zwembad is geen toevluchtsoord voor mensen die geen tijd

hebben voor hun kinderen.’/Floris van Balen