‘Je hebt de typische zwervers, de mensen met een psychisch probleem en verslaafden. De bekenden van zorginstellingen en van de opvang. Maar de laatste maanden zien we een grote toename van wat wij vermijdbare daklozen noemen. Een heel ander type dakloze, in principe zelfredzame mensen die door strenger beleid op straat zijn komen te staan’, zegt Mirjam Hakkenbroek, consulent dak- en thuislozen van de gemeente Delft in het decembernummer van Sociaal Bestek. 

Probleem
Opvang is voor deze nieuwe daklozen geen oplossing, omdat het probleem voortkomt uit landelijk beleid: de kostendelersnorm, een strenger huisuitzettingsbeleid, een tekort aan betaalbare woningen en toenemende barrières om iemand onderdak te geven.

Bijstandsuitkering
De kostendelersnorm is ingevoerd voor mensen die samen met anderen in een huis wonen en een bijstandsuitkering ontvangen. Het idee is dat  zij kosten kunnen delen. Zo worden ouders met een inwonend kind van boven de 21 jaar gekort op hun bijstandsuitkering. Omdat zij niet meer kunnen rondkomen, vragen zij hun kind het huis uit te gaan. Deze groep jongeren meldt zich nu steeds vaker bij de opvang, vertelt Hakkenbroek.

Postadres
Deze jongeren vragen een postadres en een uitkering aan bij de opvang om zo die kostendelersnorm te omzeilen. Zij maken geen gebruik van de nachtopvang, want sommigen blijven wel bij de ouders  wonen, ondanks het risico dat ze lopen om betrapt te worden op niet opgegeven woningdeling. Maar de meesten gaan echt het huis uit, weet de consulent.

Vrienden
Als ze niet van de nachtopvang  gebruik maken, dan hoopt Hakkenbroek dat ze onderdak bij vrienden vinden. Maar dat is juist door die kostendelersnorm niet meer zo vanzelfsprekend. De daklozenuitkering komt te vervallen als je onderdak hebt en als die vriend ook een uitkering heeft krijgt hij ook te maken met die kostendelersnorm.

Scheiding
Een andere nieuwe groep is stellen die uit elkaar gaan. Vrouwen met kinderen kunnen na een scheiding door die kostendelersnorm bjivoorbeeld niet meer tijdelijk bij hun ouders intrekken. ‘Ook met deze situaties hebben we vaker dan vroeger te maken’, aldus de consulent. Die barrière geldt bovendien ook voor ex-asielzoekers met een uitkering die vluchtelingen tijdelijk in huis willen nemen. Hoewel commerciële onderhuur wel een uitzondering is op de kostendelersnorm is dat in deze gevallen niet aan de orde.

Schuldhulpverlening
De kostendelersnorm is ook een belemmering voor de schuldhulpverlening. Het inkomen van ouders met inwonende kinderen wordt zo laag dat ze hun schulden niet meer kunnen aflossen. Hakkenbroek wijst nog op een ander nieuw fenomeen: ‘Dat zijn mensen die op straat zijn komen te staan omdat de deurwaarder alles van alle bewoners heeft weggehaald, terwijl alleen een van de bewoners een schuld had uitstaan. Ook dit is een reden dat mensen beducht zijn iemand onderdak te bieden: de angst voor de deurwaarder.´