Een moeder, die zelf nauwelijks meer eet, maar wel haar drieling borstvoeding geeft. Twee grotere kinderen die proberen hun weg in het nieuwe land te vinden. Een vader die zich zorgen maakt over de toekomst van zijn gezin in Nederland.

Opvoedondersteuning

Vrijwilliger Gila de Winter van Home Start bij Humanitas, het programma dat opvoedingsondersteuning biedt aan de gezinnen met jonge kinderen, werd met open armen ontvangen. Haar hulp was nodig en welkom. ‘Het ging echt niet goed met het gezin toen ik er in oktober voor het eerst kwam. De moeder was zo onzeker’, vertelt ze. ‘Gelukkig gaat het nu veel beter. De moeder zorgt nu ook beter voor zichzelf.’

Buurvrouw

Vluchtelingengezinnen zitten vaak met allerlei vragen over opvoeden in een vreemd land, over het onderwijs, over de nieuwe cultuur, zegt coördinator Home-start Mirjam Smit bij Humanitas. ‘Daarom werkt deze laagdrempelige opvoedsteun zo goed. Onze vrijwilliger is een soort buurvrouw die drie uur per week komt helpen. En dat kan veel ellende voorkomen. De families vinden het vaak fijn om over hun cultuur te vertellen, de eigen koffie te schenken, dat je er bent en hen op deze manier welkom en thuis laat voelen. De gewone dingen zeg maar.’ De Winter, die zelf een eigen kinderdagopvang heeft en de studie pedagogiek volgt: ‘We zijn geen hulpverleners, er hangt niets van af, dus er is ook geen druk of bedreiging.’

Laagdrempelig

Om vrijwilligers als Gila de Winter goed toe te rusten hebben Pharos, het Nederlands Jeugdinstituut (NJi), VluchtelingenWerk en JSO samen met Moeders Informeren Moeders, Home-Start, Steunouder en Spel aan Huis materialen ontwikkeld die de kennis en vaardigheden versterken om laagdrempelige opvoedsteun te kunnen bieden. Onderdeel zijn onder meer een uitgebreide handreiking met veel links, feiten en achtergrondinformatie. Ook wordt er veel aandacht besteed aan de samenwerking met andere partners binnen de gemeente, zoals JGZ of vluchtelingenorganisaties. Daarnaast is er een draaiboek voor een themabijeenkomst voor vrijwilligers. Ook is er een e-learning Werken met mensen met een vluchtelingenachtergrond voor vrijwilligers ontwikkeld.

Reis

Coördinator Smit heeft de training al aan ‘haar vrijwilligers’ gegeven. ‘Er zit veel praktische informatie in deze training. Over de achtergrond van de vluchtelingen, over de Eritrese en Syrische cultuur, waar ze vandaan komen, over de mogelijk reis die ze hebben afgelegd en de processen die ze in Nederland hebben doorlopen.’ Essentiële informatie voor vrijwilligers om deze gezinnen te helpen. ‘De behoefte aan kennis was ook groot. Je begrijpt dan beter wat deze families allemaal hebben doorstaan. Ook over de weg in Nederland en asielprocedures zelf waren veel vragen.’

China

Vrijwilliger De Winter vult aan: ‘We kregen ook een opdracht om ons beter in te leven in de situatie van deze gezinnen. ‘Stel Nederland staat onder water en je moet naar China vluchten. Wat verwacht je van de Chinese overheid, stuur je kinderen naar een Chinese of internationale school? Van dat soort lastig vragen moesten we beantwoorden. Ik vond dat echt een eyeopener.’

Zelfredzaamheid

Smit benadrukt bij elke training aan de vrijwilligers de zelfredzaamheid van de families. ‘Het gevaar is – ook bij reguliere gezinnen – dat je als vrijwilliger te veel gaat overnemen. Bij vluchtelingengezinnen is die neiging vaak nog groter omdat ze de taal soms nog niet beheersen, omdat ze de weg niet weten. Maar het blijft belangrijk om mensen zaken zelf te laten doen, zelf ook hulp te zoeken in het netwerk. Daarmee geef je ze ook meer zelfvertrouwen dan wanneer je te veel uit handen neemt.’

Valkuil

Er ontstaat volgens de coördinator vaak een nauwe band tussen familie en vrijwilliger. ‘Dat is echt heel mooi, maar tegelijkertijd ook een valkuil. Je moet als vrijwilliger wel een bepaalde afstand behouden.’ Een herkenbaar verhaal voor Gila de Winter. ‘Ik maakte me – zeker in het begin – echt zorgen de familie. De moeder miste haar moeder heel erg en ik wilde hen zo graag helpen. Ik trok me het op een gegeven moment zo aan, dat ik er wakker van lag. Dat was wel een les, dan gaat de betrokkenheid te ver. Daar heb ik toen met Mirjam veel over gesproken.’