Dat zegt Philippe Delespaul, hoogleraar aan de universiteit van Maastricht, in reactie op psychiater Niels Mulder. In een uitzending van Nieuwsuur van afgelopen maandag stelde Mulder dat de toename in gedwongen opnames in de ggz een gevaarlijke ontwikkeling is die zich doorzet.

‘Ik ben niet gek’

Hoe is dit te doorbreken? Delespaul: ‘Het belangrijkste is dat we nagaan hoe mensen de psychiatrische zorg zien. Er zijn heel wat mensen die weten dat het niet goed is als ze bijvoorbeeld stemmen horen, zich terugtrekken of hun omgeving gaan wantrouwen. Maar dat betekent niet dat ze automatisch hulp zoeken, want ze denken “maar ik ben niet gek.” We moeten er dus vanaf dat de psychiatrie in één adem genoemd wordt met gek zijn. Ik ben er echt van overtuigd dat veel van de drama’s die nu leiden tot zaken als eenzaamheid of agressie te maken hebben, met het feit dat we niet goed in staat zijn dat stigma rondom de psychiatrie te veranderen.’

Gedwongen opname

Bovendien is Delespaul ervan overtuigd dat een gedwongen opname in veel gevallen niet de juiste oplossing is. ‘Het is noodzakelijk dat je af en toe drastisch ingrijpt met een gedwongen opname. Als een situatie van kwaad naar erger gaat, moet je dat doorbreken. Maar ik ben ervan overtuigd dat de echte oplossing niet ligt in opsluiten. Je moet mensen perspectief geven en in laten zien hoe ze hun leven zin kunnen geven. De echte oplossing ligt wat mij betreft dus in de ambulante hulpverlening.’

De problemen over de zorg voor patiënten met ernstige psychiatrische klachten worden steeds groter. Ook huisartsen geven nu aan dat de wachtlijsten in de ggz onaanvaardbaar lang zijn. En het einde is niet in zicht. Lees meer >>

Ambulante hulpverlening

En die ambulante hulpverlening kan beter. ‘Er worden nu initiatieven opgezet rondom de Nieuwe ggz. Hierin willen we psychiatrie beschikbaarder maken in de leefwereld van mensen. We moeten meer naar de wijken gaan, andere bronnen activeren en cliënten en families ondersteunen op meer leefgebieden dan alleen psychologie. Zo moeten we zorgen dat iemand die zichzelf ziet als “iemand met depressie” weer breder naar zichzelf gaat kijken en inziet dat hij of zij meer is dan alleen depressief.’

Ervaringsdeskundige

Om dit mogelijk te maken zou de psychiatrie ook meer moeten gaan werken met peers en ervaringsdeskundigen. Delespaul: ‘Soms is het noodzakelijk dat je hulp krijgt van iemand die hetzelfde heeft meegemaakt. Dan krijg je een ander soort empathie. Tegen een hulpverlener kan een cliënt gemakkelijk zeggen “jij hebt makkelijk praten want je hebt geen autisme”, in die gevallen kan iemand die door eenzelfde dal is gegaan en toch een manier heeft gevonden om ermee te leven helpen om een andere blik op de situatie te werpen.’

Eigen regie

Verder moet duidelijk gemaakt worden dat psychiatrie meer oplossingen biedt dan alleen medicatie en opname. ‘Op het moment dat we meer en meer de-stigmatiserend werken en duidelijk kunnen maken dat onze oplossingen niet liggen in het tegen je zin in opnemen en tegen je zin in medicatie toedienen, maken we al een stap. Ook moeten we zorgen dat mensen inzien dat er een heel spectrum andere oplossingen is. Dan zijn we beter in staat proactieve hulpverlening te geven en krijgen we meer vertrouwen van de cliënt. Die ziet dan in dat hij echt niet gek is, zelf mag meebeslissen over behandelingen en zelf zijn eigen leven mag bepalen.’

Afschalen

Om dit alles mogelijk te maken, moeten er echter geld vrijgemaakt worden. In het bestuurlijk akkoord van vier jaar geleden is afgesproken het aantal beschikbare bedden in de ggz af te schalen en daar tegenover in te zetten op ambulante hulp. Maar dat is niet voldoende gebeurd. ‘Als we een verbeterslag willen maken, is het nodig dat we over meer financiële middelen kunnen beschikken én dat de middelen die we vrijmaken door bedden af te schalen daadwerkelijk worden ingezet voor ambulante hulp. Dat is zeker nog niet het geval.’