Ieder jaar plegen ongeveer honderdtwintig jongeren tot vierentwintig jaar suïcide. Daarnaast zijn er nog vele jongeren die een poging tot suïcide doen. Kerkhof: ‘In de pubertijd krijgen jongeren te maken met hun identiteitsontwikkeling en het vinden van hun plaats in de samenleving. Voor veel jongeren is dit een moeilijke periode en het is niet uitzonderlijk dat ze dan soms aan suïcide denken. Sterker nog, dat komt heel veel voor. Meestal komen de jongeren hier zelf weer uit, maar sommige jongeren hebben hier hulp bij nodig.’

Plotseling

En die jongeren zijn  lang niet altijd in beeld. Kerkhof: ‘Van ongeveer de helft van de jongeren die suïcide plegen, is bekend dat ze met deze gedachten speelden. Bij de andere helft is het heel plotseling en heeft de omgeving het niet zien aankomen. Als klinisch psycholoog zie ik ouders van kinderen die suïcide gepleegd hebben. De levens van deze ouders zijn verwoest. En als je je dan realiseert dat deze jongeren vaak geen, of niet de juiste, behandeling hebben gehad, is dat vreselijk.’

Risicoherkenning

Om dit verdriet te voorkomen, is het dus van belang dat tijdig duidelijk wordt wanneer er een risico op suïcide is. Maar tot voor kort was daar nog geen goed instrument voor. Daarom hebben Kerkhof en Huisman, in opdracht van de Tweede Kamer en het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, een vragenlijst ontwikkeld die suïcidaal gedrag onder jongeren beoogt te signaleren.

De vragenlijst over zelfdoding en zelfbeschadiging is te verkrijgen in de webshop van BSL en bestaat uit een handleiding en scoreformulieren. 

Snelle screening

Kerkhof: ‘De vragenlijst is bedoeld voor jongeren vanaf twaalf jaar en bestaat uit twee delen. Het eerste deel is een snelle screening die bestaat uit tien vragen. Scoort een jongere daar hoog op, is dat mogelijk zorgelijk. Dan kan ook het tweede deel, bestaande uit 29 vragen, ingevuld worden. Als de jongere daar ook hoog op scoort, is het van belang dat er op korte termijn een vervolggesprek plaatsvindt met een hulpverlener die dieper op de situatie van die jongere ingaat.’

Jongeren voelen zich begrepen

Een groot voordeel van deze methode, is dat ook de jongeren die tegen niemand iets vertellen over hun depressieve of suïcidale gevoelens, dankzij de vragenlijst in beeld komen. Kerkhof: ‘We hebben veel onderzoek gedaan naar het type vragen en jongeren hierbij betrokken. Inmiddels zijn de vragen zo opgesteld, dat de risicojongeren zich onmiddellijk herkennen in de vragen. Ze voelen zich begrepen en snappen dat er iets me ze aan de hand is. Daarom zullen ze de lijst ook eerlijk invullen en komen ze in beeld.’ De vragenlijst kan ook een hulpmiddel zijn om suïcide bespreekbaar te maken bij jongeren die binnen de ggz behandeld worden voor bijvoorbeeld depressie, angst, gedragsproblemen of asperger. ‘Wij hopen dat ggz-instellingen deze lijst snel in hun rom-assortiment gaan opnemen.’

Implementatie

Maar hoe zorg je nou dat de jongeren waarbij je geen signalen ziet, deze lijst ook daadwerkelijk invullen? Kerkhof: ‘Ik zou het toejuichen als de lijst standaard ingevuld wordt bij bepaalde lessen op de middelbare school of bij de jaarlijkse monitor van de GGD. Het is van belang dat de lijst geïmplementeerd wordt in het werkveld. Maar het is zo belangrijk en nodig dat er meer aandacht is voor suïcidepreventie, dat ik verwacht dat de vragenlijst heel snel zijn weg naar het veld zal vinden gebruikt gaat worden.’

Ad Kerkhof is op woensdag 23 november dagvoorzitter op het congres Behandeling van suïcidaal gedrag in de praktijk van de ggz. Aanleiding voor het congres is het gelijknamige boek van Ad Kerkhof en Bert van Luyn. Voor het congres zijn nog kaarten beschikbaar. Meer info >>