Wie ben ik? Wat wil ik met mijn leven? Het zijn zingevingsvragen die we onszelf niet dagelijks stellen, maar waar Tjeerd van der Meer, geestelijk verzorger bij Jeugdhulp Friesland, wel regelmatig mee te maken krijgt. ‘Bij het beantwoorden van deze vragen speelt taal de hoofdrol. Jongeren moeten op zoek naar woorden om zich uit te drukken. En je kunt je gevoelens op geen betere manier omschrijven dan in je eigen moedertaal.’
Emoties
Van der Meer weet dat uit eigen ervaring; hij groeide op met twee Friese ouders. Ondanks dat de voertaal vroeger thuis Nederlands was, kan hij een redelijk woordje Fries spreken. ‘Maar mijn moeder schakelde over naar haar memmetaal wanneer er emoties bij kwamen kijken. Als het tijdens de lunch een puinhoop werd aan de keukentafel, dan riep ze ineens: “Grutte baarch!”. ’ Wat zoiets betekent als: wat een zwijnenstal! ‘Daarin zie je hoe emotie aan taal vast zit. En dat is essentieel in een vakgebied als dat van mij, waarin je zingevingsvragen beantwoordt.’
Welke talen spreek jij?
Welke (streek)talen spreek jij? En zie jij dat ook als een voordeel in je werk? Wij zijn benieuwd naar jouw ervaring. Laat het ons weten via de Facebookpagina van Zorg + Welzijn >>
Arabisch
Dagelijks zit Tjeerd aan tafel met jongeren die het liefst hun eigen vertrouwde taal spreken om hun verhaal te vertellen. ‘Als ik met een jongere in gesprek ben, dan zoeken we samen naar woorden die uitdrukken wat ze voelen en denken. Wanneer je Fries bent, heb je daar meer Friese woorden voor dan Nederlandse. En wanneer je Marrokkaan bent, dan weet je daar beter Arabische woorden voor te vinden. In je memmetaal drukt je basisemoties uit, woorden die je als kind hebt geleerd. Mijn werk is het vertalen van wat ik zie in woorden. Ik help jongeren te zoeken naar woorden, die vertellen wat ze voelen.’
Emotionele drempel
Een heftig verhaal vertellen en daarbij de juiste woorden vinden, is zo gemakkelijk nog niet, weet Tjeerd uit de praktijk. ‘Soms gebruiken jongeren woorden waarvoor ze eerst over een bepaalde emotionele drempel moeten stappen. Neem bijvoorbeeld een woord als moord. Zo’n woord heeft een diepe impact, maar is het herhalen waard, ook al is het een vreselijk woord. Of het woord troost. Ook dat woord herhaal ik omdat daar een heel verhaal aan vast zit. Door het woord te herhalen geef je iemand de kans daar nog iets over te zeggen. In mijn vak is het heel belangrijk om te letten op de wijze waarop de jongeren de taal gebruiken. Het herhalen van iemands eigen woorden werkt dan heel goed. En dat moet ik ook best vaak in het Fries doen.’
Voorsprong
Zijn Friese roots bieden hem daarbij een kleine voorsprong, merkt hij in de praktijk. ‘De verhouding tussen jongeren die Fries of Nederlands spreken, is redelijk fifty fifty. “Wanneer jongeren het liefst Fries spreken, dan zeg ik: doe dat vooral. Er zijn bijna geen Friese woorden die ik niet begrijp. De Friese taal heeft voor een Fries een persoonlijke gevoelslading en vertrouwdheid, die de Nederlandse taal niet heeft. Dat maakt echt verschil.’
Meer weten over Taal in de zorg? Dat wie doe sa is een project dat zich vooral richt op het gebruik van de Friese taal in de zorg. www.datwiedoesa.nl.
Bekijk hier een filmpje over taal in de zorg:
